Җир паен ничек сатарга?

Дөресрәге, күп-күп кулларга. Күбесе хәзер үз бакчасын да күпсенеп, шушы җирләрдән котылырга тели. Җир паен ничек сатарга соң?

Җир пае нәрсә ул?
Бу юридик термин түгел, шуңа күрә бу сүзтезмәне норматив-хокукый актларда таба алмассыз. Рәсми билгеләмә – «җир өлеше». Бу төшенчә Россиянең хокук даирәсендә 1990 елда барлыкка килгән.

1990 елның 23 ноябрендәге 374-1 номерлы «җир реформасы турында»гы закон авыл хуҗалыгы җирләрен хосусыйлаштыруга нигез салган. Бу колхоз һәм совхозларның элеккеге эшчеләренә күмәк җир участогында өлеш алырга һәм анда, мәсәлән, КФХ оештырырга мөмкинлек биргән.
Авыл хуҗалыгы өчен билгеләнгән җир кишәрлекләрен төрлечә файдаланырга мөмкин: сатарга, арендага бирергә. Хәтта бүләк итәргә дә мөмкин. Әмма бер генә нәрсә бар: мондый кишәрлекне сатканда, беренче чиратта, сез аны муниципалитетка тәкъдим итәргә тиешсез.

Мәсәлән, сез бәрәңге үстерергә яраклы җир кишәрлеген сатарга телисез, ди. Аның өчен менә нәрсә эшләргә кирәк:
-участокны сатуга куярга.
-соралган бәяне түләргә әзер сатып алучыны табарга.
-килешүне имзалау алдыннан җирле хакимиятләргә ниятегез турында хәбәр итәргә һәм аларга җирне шул ук бәядән сатып алырга тәкъдим итәргә.

Мәгълүматны заказлы хатны почта аша җибәреп яки аны үзегезгә торак пункт администрациясенә тапшырырга кирәк. Еш кына җирле хакимият сатып алудан баш тарта яисә тәкъдимгә бөтенләй җавап бирми. Ул чагында, 30 көн көткәннән соң, сез килешүне тыныч кына үткәрә аласыз. Ләкин бу белдерүдән башка Росреестр аны туктатырга яки хәтта дөрес түгел дип танырга мөмкин.

Бездән сезгә лайфхак: реаль җирдән башкача да файдаланырга мөмкин. Бу җир кишәрлеген залог итеп, отышлы шартларда кредит алырга була.  Шулай итеп сез акчалы да, җирле дә калырсыз.

Натурада бүленмәгән пайны ничек сатарга?
Чикләрне рәсмиләштермичә дә, өлешне генә сатарга мөмкин. Бу күпкә җиңелрәк, чөнки бюрократия азрак. Ләкин монда да нечкәлекләр бар.
Гомуми җир кишәрлегендә өлешчеләр биштән артмаса, аны чит ил кешеләреннән башка теләсә кемгә сатарга мөмкин. Ләкин исегездә тотыгыз, башка хуҗаларның сатып алуга чиратта беренче булырга хокукы бар. Ягъни башта аларның берәрсенә тәкъдим итәргә кирәк.
Әгәр пайчылар саны биштән артык булса, пайны башка хуҗага яки арендаторга гына сатарга мөмкин.

Муниципалитетлар пайны таләп итә алмый, чөнки ул реаль җир объекты түгел. Шуңа күрә сатканда аларга хәбәр итәргә кирәкми. Шулай ук башка хуҗалардан яки килешү өчен җыелыштан рөхсәт тә таләп ителми.

Килешү ничек уза?
Күчемсез милек белән теләсә нинди килешү вакытындагы кебек үк, өлешне сатуны Росреестрда теркәргә кирәк. Документларны МФЦга тапшыралар. Комплектка гадәттә кулдан язылган сату-алу килешүе һәм килешү детальләренә бәйле башка кәгазьләр керә.

Әгәр дә пайчылар биштән ким булса һәм пай бүленмәсә, калганнарның сатып алуга хокуклары беренче булып исәпкә алынуын язмача раслау гына кирәк булачак. Мәсәлән, аларның баш тартулары кирәк.

Әгәр пайчылар күбрәк икән, сатып алучының бу җирдә эшләвен исбатларга кирәк. Аренда килешүен китерергә мөмкин.
Документлар комплектына дәүләт пошлинасын түләү турындагы квитанцияне теркәгез. 
Әгәр ике як та риза икән, төп килешүгә кадәр беренчел килешүгә кул куярга һәм аванс яки залог кертергә мөмкин.

Лилия Яфизова