«Сездә халык шәп яши: фермерларга Татарстандагы кебек ярдәм башка беркайда да юк»

Балтач уңганнары

Балтачта тырыш, һөнәрле, булдыклы халык яши. Районның Бөрбаш авылына килеп керүгә, автобустагы бертөркем кеше, биредә уңган халык яшәгәне күренеп тора, капкалары нык, йортлары төзек, тормышлары бөтен, дип куйды. Озата баручы: «Бөрбаш ул - Татарстанның баш казые Җәлил хәзрәт Фазлыевның туган авылы да»,- дигәч кунакларның кызыксынуы тагын да артты.
Бөрбашта күптән түгел генә казылык ясау цехы ачылган. Илшат Гыйльмуллинның әлеге бизнесы кечкенә генә ыслау җайланмасыннан башланган. Баштарак казылыкны үзләре өчен генә ясаганнар. Моны белеп алган авылдашлары да казылык ясап бирүен сорап килә башлый. Шуннан Илшат аерым цех ачарга ниятли. Бүген ул цех тулы көченә эшли. Монда ел әйләнәсе сыер, ат, каз, үрдәк, тавык ите ыслана, казылык, колбаса, бастырма ясала. Халык үз хуҗалыгында үстерелгән сыер яки атын бирегә алып килә дә казылык ясатып ала, ягъни бер килограммы 85 сумнан әзер продукция сатып ала. Илшат үзенә ясыйсы продукция өчен атны шәхси хуҗалыклардан сатып ала да сугым цехында эшкәрттереп алып кайта. Казылык ясау цехында бүген көненә 150 кг продукция җитештерелә. Шәхси хуҗалыклардан җыелган заказлары да күп. Ай ярым алдан чират алып куючылар да бар икән.

Бөрбаш авылында агач эшкәртү цехы да эшли. Аның хуҗасы Булат Фазлыев та авылдашларын эшле иткән. Бүген аның кул астында биш кеше эшли. Цехта юкә агачыннан мунча ишекләре, вагонкалар, башка агач кирәк-яраклары эшләнә. Төзелеш өчен төрле үлчәмдә агач материаллары әзерләнә. Булатның әйтүенә караганда, биредә көненә 3-4 кубометр агач эшкәртелә. Агач чүбе да тик ятмый. Бердән, цех шул опилка белән җылытыла, икенчедән, түшәмне җылыту өчен чормага салырга дип халык та сорап килә икән.

Казылык ясау цехы Балтачта берничә. Татар эшмәкәрләре җыенында катнашучылар Рәмзия Закированың крестьян-фермер хуҗалыгында да булды. Эш башлаганда ул, башлангыч капитал буларак эш башлаучы фермерларга ярдәм итү программасы нигезендә, 1,5 млн сум акча алган. Фермасында атлар, сарыклар үрчетелә. Ит эшкәртү цехы эшли, казылык ясала, каз ыслана, итле ярымфабрикатлар җитештерелә. Моннан тыш, фермер хуҗалыгыннан продукция көн саен районның мәктәп һәм балалар бакчасына озатыла. Әмма моның кадәр продукция өчен итне үзләре генә җитештереп бетерә алмый, сатып та алырга туры килә. Фермер хуҗалыгының үзенең кафесы һәм кибете дә бар.

Соңрак делегатлар алдында чыгыш ясаган Балтач муниципаль районы башлыгы Рамил Нотфуллин сүзләренчә, яшәешнең тотрыклылыгы, кешеләрнең алдагы көнгә ышанычы җитештерү тармакларындагы нәтиҗәле эшчәнлек белән бәйле.

- Районда эшмәкәрлекне тагын да киңрәк җәелдерү буенча алда зур бурычлар тора. Фермер хуҗалыклары, иң беренче чиратта, авыл халкын эш белән тәэмин итә. Шәхси ярдәмчел хуҗалыклар да район икътисадындагы иң мөһим тармак булып тора. Шул уңайдан шәхси хуҗалыклар ташламалы бәядән терлек азыгы белән тәэмин ителә. Терлек санын саклап калу өчен төрле субсидиләр бирелә. Узган ел 25 млн сумга төрле формада ярдәм күрсәтелде, - диде ул.

«Татарстанга күчеп киләм»

"Сездә халык шәп яши. Җитәкчелек тә халык турында кайгырта. Фермерларга Татарстандагы кебек ярдәм башка беркайда да юк". Район белән танышу барышында чит төбәкләрдән килгән кунаклар авызыннан бу сүзләрне еш ишетергә туры килде. Чиләбедән килгән Дамир Абдуловның Татарстанга беренче генә килүе.

- Кичәдән бирле бер уй тынгылык бирми миңа. Татарстанга күчеп килергәме әллә дип торам әле, - дип башлады ул сүзен. - Монда миңа кешеләр, алар белән аралашу ошады. Казан бик матур, чиста шәһәр. Чынлап әйтәм, башка дөньяга эләккән кебек мин.

Аның юлдашы Рәис Габидуллин да шундый фикердә. Узган елны Теләче районына барып кайткач, тормыш иптәше дә Татарстанга күчеп килү турында хыяллана башлаган.
- Миңа биредә иң ошаганы шул: сездә дәүләт ярдәмен беренче булып инвесторларга түгел, крестьян-фермер хуҗалыкларына бирәләр. Авылны шул фермер хуҗалыклары яшәтә бит. Инвестор килә дә китә. Ә фермер үз авылында яши, эшли, авылын күтәрергә булыша, авылдашларын да эшле итә. Илне - авыллар, ә авылларны фермерлар яшәтә. Татар авылларының киләчәге нәкъ менә эшмәкәрлекнең уңышына бәйле, - ди Рәис Габидуллин.

Аның сүзләрен Удмуртиянең Кияс районы Тауҗамал авылыннан килгән Фердинант Мәҗитов та куәтли.
- Яшьләр башта шәһәргә китәләр дә, анда яшәү авыр булгач, кире авылга кайталар. Яңарак кына ике егет шалтыратып, авылга кайтсак, сездә эш булмасмы дип сорады. Эш табылса, алар кире кайтачак. Димәк, эш урыннары кирәк. Татарстанда шәхси хуҗалыклар көчле эшләп килә. Егермешәр баш сыер тотучылар да бар, диләр. Безнең яшьләр менә шул эшкә кереп китә алмый әлегә, югыйсә бозаулар бирәбез, үстерегез дип тә әйтеп карадык. Татарстанда ярдәмче хуҗалыкларда сөт җитештерүче кешеләргә мини-ферма төзү өчен ярдәм дә күрсәтелә икән. Терлекчелек фермаларына юл салу программасы да эшләп килә сездә. Эшлә генә, хөкүмәт булышырга әзер, - ди ул.
Фердинант элек комбайн, тракторларны арендага биреп акча эшләгән булса, бүген ул эшчәнлек төрен үзгәрткән - терлекчелек белән шөгыльләнә башлаган. Биш миллион сум күләмендә грант алып, 100 баш сыерга ферма төзегән, терлек сатып алган. Яңарак кына тагын бер ферма эшләткән. Хәзер аның 150 баш савым сыеры бар. Авылдагы унбер кешене эшле иткән. Татар авыллары эшмәкәрләре җыенына ул ел да килә икән.

- Мин монда аралашырга, яңа кешеләр белән танышырга, тәҗрибә тупларга, киңәшләшергә киләм. Кая чакырсалар да, барырга тырышам. Бер урында туктап торырга ярамый, - дип, куен кесәсеннән блокнотын чыгарып, үзе өчен нәрсәдер теркәп тә куя ул.

Самара өлкәсенең данлыклы Гали авылыннан килгән Халит Йосыпов та бер көн эчендә дүрт кеше белән танышып, телефон номерларын алышуларын әйтте.

- Мондый җыеннарда мин татар булуым белән кат-кат горурланам. Тырыш, булдыклы кешеләрне күреп сокланам. Кайсы Президентның Рөстәм Миңнеханов кебек шулай ватандашларын җыеп сөйләшкәне бар, - ди ул.

Шәһри Казанга Telegramда язылыгыз