“Хәрби хәрәкәтләр көзгә бетәчәк?”

“Анализ ясасаң, ул хәлләрнең анда баруы, бездә булуына караганда яхшырак”

– “Украинадагы вакыйгаларны сугыш дип атарга ярамый, чөнки Владимир Путин идарә иткән чорда Россиядә “сугыш булмады” дигән идеология алга сөрелә”, – дип әйтелгән фикер бар. Моның белән килешәсезме?
– Моның юридик аспекты бар. Сугыш термины Берләшкән Милләтләр оешмасы документларында күрсәтелгән. Анда сугыш игълан итү процедурасы хакында язылган. Без Украинага, ә Украина безгә сугыш башладык дип игълан итмәде. Шул ук вакытта хәрби хәрәкәтләр алып барыла, катлаулы системалы кораллы көчләр кулланыла, кешеләр һәлак була, шәһәрләр җимерелә. Монысы – хак.

Бу операция нишләп һәм ничек башландымы? Ул бик кинәт башланып китте. Куркынычсызлык Советы утырышын караган булсагыз, Президент Путин әгъзаларның һәрберсеннән сорады: бу республикаларның (Луганск һәм Донецк Республикалары хакында сүз бара – Авт.) бәйсезлеген таныргамы? Совет әгъзалары югалып калды. Сергей Нарышкин (Тышкы разведка хезмәте директоры – Авт.) хәтта Путин нинди җавап көтүен чамаларга тырышты. Бу аның йөзеннән күренә иде. Барысы да аңлый иде: әгәр дә республикаларның бәйсезлеген таныйлар икән, хәрби хәрәкәтләр булачагы көн кебек ачык.

Донбасска һөҗүм әзерләнүен, иртәме-соңмы Кырым өчен сугыш булачагын белә идек. Ни өчен Президент бу карарны мөстәкыйль рәвештә кабул итте һәм Куркынычсызлык Советы әгъзалары бу хакта белмәде? Гадәттә, мондый чараларга алар әзер текст белән килә. Реакция күрсәтә алган бердәнбер кеше – ул Колокольцев иде (Россия Эчке эшләр министры Владимир Колокольцев – Авт.). Ул: “Мин бу республикаларны тану яклы”, – диде һәм әзер текстын укыды.

Утырыш туры эфирда күрсәтелә дисәләр дә, аны берничә сәгатьтән соң гына, кайбер урыннарын алып атып, халыкка күрсәттеләр. Мин язманың беренче вариантын күрдем.

Бу вакыйгаларның килеп чыгуына, миңа калса, Украинада атом-төш коралы барлыкка килү турында мәгълүматлар нигез булып тора. Ел башыннан алып Украина Президенты Владимир Зеленский актив рәвештә атом-төш бомбасы булдырырга җыенуларын, Будапешт меморандумын таркатырга теләвен сөйли. Бу меморандум СССР таркалганнан соң кабул ителгән иде. Аның нигезендә Россия СССРның элеккеге илләрнең бурычларын үзенә алырга, ә союздаш республикалар атом-төш коралыннан баш тартырга тиеш иде.

Уйлавымча, Донбасска һөҗүм март аенда булырга тиеш иде. Россияне тоткарлап тотар өчен аларның “пычрак” радиоактив материаллары бар иде һәм алар бу материалларны, без Донбасска ярдәм итә башлаган очракта, Россия чикләренә урнаштыру белән яный иде.

Икътисадчы Михаил Хазинның версиясе күпкә куркынычрак. Аның фикеренчә, Донбасска һөҗүм башланганнан соң Белгородка кече атом-төш һөҗүме ясалырга тиеш иде. Бу җәмгыятьтә паника тудыра, ә Украина үзе нәрсә тели, шуны алыр иде.

Киев янындагы аэродромга ни өчен десант гаскәрләре кертелде? Анда “Мрия” самолеты шартлатылды. Чөнки ул атом-төш коралын билгеле бер кабырчыкта күчерә ала торган бердәнбер самолет. Бөекбритания вәкилләре бу коралны бирүләрендә шикләнәм, әмма Украинада Бөекбританиянең “пычрак” радиоактив материаллары һичшиксез бар. Чөнки Бөекбританиянең бу промышленносте бик нык үскән.

Харьковта беренче көннәрдә “физтех” дигән әйбер шартлатылды. Анда атом-төш реакторы саклана. Мондый әйбер саклана торган бердәнбер урын хәзер Киев кына калды. Бу минем шәхси фикерем генә.

– Хәрби хәрәкәтләр башланганнан соң ЛНР һәм ДНР Россиягә кушылачак дигән сүзләр бар. Халкының Россиягә кушыласы киләме икән соң?
– Анда тормыш баллы димәс идем. Луганск һәм Донецк республикаларының күп гражданнары Россия паспортлары алды. Алар Россия белән сату итә, балалары Россиядә белем ала, аларның дөнья буйлап йөрү мөмкинлеге барлыкка килә. Бу республикаларның Россия составына керүе дигән сүз түгел. Алга таба нәрсә булыр? Минем фикеремчә, ул җирләрдә шундый ук республикалар төзеләчәк, алар Россия составына керергә теләк белдерәчәк. Без бу процессны акрынайтачакбыз. Алар бәйсез республикалар булып формалашачак һәм “буфер зонасы” тудырачак. Ул очракта Харьковтан безнең шәһәрләрне утка тоту мөмкин булмаячак.

Хәрби хәрәкәтләр Днепрга кадәр барып, аннан барысы да 2022 елның көз-кыш айларында туктаячак һәм 2024-2025 елларга кадәр “катырылып” куелачак. Аннан Россиянең һәм АКШның яңа җитәкчеләре сөйләшүләр башлаячак.

Хәрби хәрәкәтләр барган урыннарда җимерелгән әйберләрне үзебез төзекләндерәчәкбез, башкача мөмкин түгел. Сүз уңаеннан, матбугат чараларында биналарның 80 проценты җимерелгән, диләр. Юк, биналар 15 процент чамасы җимерек. Ә менә коммуникацияләр нык зыян күргән. 

– Хәзер бу темага кагылышлы негатив мәгълүмат бик күп таратыла. Сыгылмас, депрессиягә бирелмәс һәм курку булмас өчен нишләргә кирәк дип уйлыйсыз?
– Американнар бик куркыныч әйберне тормышка ашырды. Украина һәм Россия халкы тугандаш халыклар дисәк тә, чынлыкта бар нәрсә дә тирәнрәк яшеренгән. Мин – татар, ә Мариупольда минем туганнарым яши. Анда шартлаулар башлангач, без аларны чыгарырга тырыштык, тик бу процесс сузылды. Берара алар: “Без сезне күралмыйбыз”, – дия башлады. Мин алар белән балалар белән аралашкан кебек сөйләштем.

Сез көн саен подвалда утырып, атыш, шартлаулар иртәнге биштә һәм кичке дүрттә башлануын беләсез икән, психологик яктан бу бик авыр. Өстәвенә яшәү шартларыгыз да начар. Бу еллар белән генә дәвалана.

Россия хәзер яңа дәүләт төзергә түгел, ә максималь рәвештә ярдәм күрсәтергә тиеш. Психологик яктан безгә дә авыр. Әмма аларга күпкә кыенрак. 8 ел дәвамында аларны “эшкәртеп”, атып торганнар. Әле 8 ел гына булса... Милләтчеләр бик куркыныч җинаятьләр кылганнар. Мин милициядә эшләдем һәм күп нәрсә күргәнем булды. Әмма алар кылган әйбер башка сыярлык түгел. Мин үземә, миңа сугыш кирәкми, мин сугыш яратмыйм, дидем. Әмма анализ ясасаң, ул хәрби операциянең анда баруы, бездә булуына караганда яхшырак.

– Һәр илдә дә пропаганда бар һәм ул кирәк тә. Ил башлыгы берәр нинди бәхәсле мәсьәлә буенча карар кылган вакытта, ул шул рәвешле җәмгыятьне бу карарга “әзерли”. Хәзер федераль телеканаллардагы пропаганда рухындагы телетапшыруларда Россия тарафыннан атом-төш һөҗүме законлы булуы хакында сөйлиләр. Бу атом-төш коралы сугышына әзерләнергә дигәнне аңлатамы?

– Атом-төш коралы сугышына ышанмыйм. Әмма конфликт булуы ихтимал. Чөнки 10 чакрым радиустагы территориягә зыян салырга сәләтле бомбалар бар. Әмма 100 чакрым ераклыкта кешеләр элеккечә яшәячәкләр. Әгәр дә кемдер Байден акылдан шашып, атом-төш бомбасын очырырга теләп, кызыл төймәгә басар дип уйлый икән, бу алай түгел. Бездә дә, аларда да механизм бик катлаулы.