Бирегә кеше лифт күрер өчен килгән

Александров пассажы 1883 елда ачылган. Шәһәребезнең бай сәүдәгәре Александров җир кишәрлеге сатып алгач, Европа стилендә заманча сәүдә үзәге төзергә карар кылган. Бина проекты төзелешенә бәйге игълан иткән. Анда Петербург сәнгать академиясе шәкертләре җиңеп чыккан. Якоб Генрих Руш җитәкчелегендә төзелеш эшләре башланып киткән. Ул вакытта төзелештә сирәк очраган материаллар - пыяла, бетон, металлны да кулланганнар.

Сәүдәгәргә бу бина табыш китермәгән һәм ул аны үзенең апасына саткан. Апасы да бу корылма белән артык мәшәкатьләнмәгән, шул рәвешле пассаж шәһәр карамагына күчкән.

Шәһәр җитәкчеләре башта әлеге бинада музей ачарга уйлаганнар. Беренче катына кайбер экспонатларны да китерткәннәр, әмма эш барып чыкмаган. Тора-бара бинаның аерым бүлмәләрен сәүдәгәрләргә, төрле кәсепчеләргә биргәннәр. Анда басмаханәләр, рестораннар урнаша, хәтта проект авторы Руш та моннан үзенә фатир алып яши башлаган. Күп тә үтми, бина ишелә башлый: түшәмендәге пыялалар уалып коела, фундамент утыра. Шул сәбәпле кешеләр бинадан күченә башлаган.

Розенберг исемле берәү бинада «Пассаж» кинозалы ачкач, башкала кешеләре тагын монда йөри башлаган. Кино күрсәтү 1917 елга кадәр дәвам итә һәм ул - бинаның иң популяр чагы. Шәһәр кешеләре бирегә электр утын, лифтны күрер өчен генә дә килә торган булган.

1908 елда Розенберг «Пассаж» исемле электротеатр ача. 1930 елда аны «Пионер» кинотеатры дип атый башлыйлар.

1977 елда пассажның кинотеатр булган урыны җимерелеп төшә һәм җир астына китә. Берничә тапкыр реставрация ясап карасалар да, файдасы булмый. Бары Польша фирмасы гына бинаны төзекләндерергә ярдәм итә ала.

Казанның төп архитектура һәйкәле сакланып калды, дип әйтергә була. Бүген дә биредә төзелеш эшләре тынмый. Киләчәктә аскы катларда ашханә, казино, фитнес-үзәк булачак. Өске катларда кунакханә һәм офис бүлмәләре урнашачак... Кем белә, бәлки ул, элеккечә, халыкның иң яратып йөри торган урынына әйләнер.