Татар яшьләре чит җирдә пәрәмәч сатып Сабан туе үткәрә

Бирегә татар яшьләренең үзидарә органнары җыелды. Әле форум башланган чорда бер генә татар яшьләре оешмасы юк иде, бүген аларның саны 114кә җитә. Алар үзләрендә төрле проектлар башкара, чаралар үткәрәләр. Без үзебез дә татар яшьләре оешмаларын социаль проектант (проектлар булдыручы) итеп күрәбез. Аларга үз проектларын ясарга, тормышка ашырырга ярдәм итәбез, - диде Бөтендөнья татар яшьләре лидеры Тәбрис Яруллин.

Элек һәр оешма үз проектлары белән пленар утырышта таныштырса, бу юлы проектларны "Бөтендөнья татар кафесы» форматында якладылар. Кафе дигәч, болар чәй эчеп утырырга килгән дип уйлый күрмәгез. Биредә оешмалар үз эшчәнлеге белән таныштырды. Ә иң яхшы дип табылган 20 проект "Корстон" сәүдә һәм күңел ачу үзәгендә "Проектлар аллеясе" күргәзмәсендә Татарстанның Дәүләт советы рәисе Фәрит Мөхәммәтшинга тәкъдим ителде. Фәрит Мөхәммәтшин пленар утырылышта да катнашты.

^{_{(Фотолар: Илдар Мөхәммәтҗанов)}}

Татарлар үз тырышлыгы, башка милләтләргә дустанә мөнәсәбәттә булуы белән Россиядә абруй һәм ышаныч казанды. Илнең төрле төбәкләреннән, чит илләрдән татарлар Казанга Мәккәгә барган кебек килә, төрле мәсьәләләр буенча ярдәм сорап мөрәҗәгать итә. Татарстан читкә сибелгән милләттәшләре белән элемтәләрен өзми. Татар халкы - дәүләт оештыручы халык. Милләтебезнең якты киләчәге - яшьләр. Хәзер бөтен җирдә "айфон", "вай-фай" бар, аралашу өчен мөмкинлекләр җитәрлек, элемтәләрне югалтмагыз. Татарстанда башкарылган эшләрне, аның алдынгы карашлы күп милләтле республика булуын башка милләт яшьләренә җиткерегез. Мондый очрашулар тарихка кереп калсын, күрешергә кабат насыйп булсын, - диде Фәрит Мөхәммәтшин. Татарстан Президенты Рөстәм Миңнехановның яшьләргә рәсми мөрәҗәгатен дә җиткерде.

Тәбрис Яруллин исә ике ел эшчәнлеккә хисап тотты, җитәкләгән проектлары белән таныштырды.

Ике ел эчендә резолюциянең күп өлешен үтәргә тырыштык. Элек безнең совет әгъзаләре төрле илләр буенча таралган булса, хәзер аның төп өлешен Татарстанда калдырдык. Форумның аяк-куллары да, баш мие дә Казанда булырга тиеш, - диде ул хисабында.

Киләсе елларга Бөтендөнья татар яшьләре форумының Координацион Советы Россия төбәкләреннән тыш АКШ, Германия, Казакстан, Литва, Латвия, Үзбәкстан кебек илләрдән тупланды. Барлыгы 50 кеше. Бөтендөнья татар конгресы рәисе Ринат Закиров яшьләр лидеры итеп Тәбрис Яруллины сайларга тәкъдим итте.

Сезне без елына ике тапкыр гына күрсәк, җитәкче безнең белән һәрдаим элемтәдә торырга тиеш. Шушы җиде узган форум вакыт аралыгында шактый җитәкче булды. Төрлесе белән эшләргә туры килде. Тәбрис белән соңгы елларда бик актив матур эшлибез. Бөтендөнья татар конгрессы исеменнән мин Тәбрис Яруллинга үз рәхмәтләремне җиткерәм. Ул чыннан да бу эшкә "өлгереп җитте" бөтен яктан әзерлекле. Сәясәтне дә, яшьләрнең мәнфәгатен дә истә тотып эшли. Шуңа да мин сезгә аны киләсе ике елга Бөтендөнья татар яшьләре рәисе дип сайларга тәкъдим итәм, - диде.

Делегатлар бертавыштан диярлек аны сайлады, бары тик бер кеше генә бу сайлауга битараф булуын җиткерде.

Беренче форумга килгән яшьләр белән, бүгенгеләре шактый нык аерыла. Быел безгә үзенчәлекле, фикерле яшьләр килгән. Алар безнең киләчәккә өметебез. Яшьләр хәрәкәте булмый икән, безнең Конгрессның 25 еллык эшенең мәгънәсе дә калмый, - диде Ринат Закиров.

Татар яшьләренә гыйлем бирүче мәйданчык булып "Акыл фабрикасы" мәктәбе эшләде. Биредә "Тарих һәм туризм", "Тәрбия һәм белем", "Этномәдәни проектлар менеджменты», «Татар теле һәм интернет» кебек биш юнәлшештәге пленар һәм секцион утырылышлар булды. Биредә алган фикерләр, күтәрелгән мәсьәләләр пленар утырылышта яшьләр кабул иткән резолюциядә дә урын алды. Ул тагын ике еллык эшчәнлеккә юнәлеш бирәчәк.

Яшьләр татар теленең заманадан артта калуы белән борчыла. Татар яшьләре форумы рәисенең беренче урынбасары, Казанның 2нче лицей-интернатының татар һәм инглиз телләре укытучысы Рашат Якупов заманча фильмнарны татар теленә тәрҗемә итәргә тәкъдим итте. Карасаң, читтә яшәүче татарлар телне нәкъ менә шулай үзләштерәләр икән бит.

Резолюциядә бу пункт бар иде, ләкин алдагы елларда аңа игътибар бирелмәде. Казакстанда, мәсьәлән, фильмнар халык теленә закон нигезендә тәрҗемә ителә. Татарстанда ике теллелек һаман аксый. Казанда элмә такталарның ни бары 5 проценты гына рус һәм татар телендә бирелә, калганнары рус телендә генә язылган. Бу хөкүмәт тарафыннан автомат рәвештә башкарыла торган эш булырга тиеш, - диде ул.

Тәбрис Яруллин алдан сүз биреп куйганча, быелгы форум фәкать татар телендә генә барды. Телне аңламаучылар күренекле журналист, җәмәгать эшлеклесе Римзил Вәлиевнең синхрон тәрҗемәсен тыңлады. Хәтта чыгыш ясарга дип чыккан Әстерхан өлкәсенең "Дуслык" татар иҗтимагый оешмасы рәисе урынбасары, "Идел" газетасы баш мөхәррире Динара Мәҗитовага да рус телендә чыгыш ясарга ирек бирмәделәр.

Форум җитәкчеләре Башкортстан республикасы татар яшьләре активлашуына сөенеп туя алмый. Моннан биш-алты ел элек ике күрше республика яшьләре бер-берсе белән йөрешми, күрешми иде. Тәбрис Яруллин да Башкортстан татар яшьләре йөрәгенә юлны авырлык белән ярдык, ди. Хәтерләсәгез, заманында зур Ифтар ашлары да оештырып йөргәннәр иде әле безнекеләр башкорт җиредә. Күршеләрдән бу аңлашылмаучанлык турында сораштык.

^{_{(Фотолар: Юлия Калинина)}}

Алдан Башкортстандагы җитәкчеләр форумга бары үз кешеләрен генә җибәрә иде. Алар исә татар яшьләрен үстерү, аларга тел, милләт төшенчәләрен җиткерү кебек әйберләр турында артык уйлап тормадылар. 2012 елда миңа да Татар яшьләре форумына беренче тапкыр бару насыйп булды. Шуннан соң үзем укыган Уфа дәүләт авиация-техник университетында татар яшьләрен җыя башладым. Алар бик актив булып чыкты. Югыйсә, техник университетта татарларга бәйле булган бернинди укыту программасы да юк. Ә безнең студентлар хәтта татар теле буенча олимпиадаларда катнашты. Соңыннан башка югары уку йортлары да безгә кушылды. Ләкин хәзер дә эле чишелмәгән проблемалар җитәрлек. Урындагы җитәкчеләр яшьләр белән эшләүне кирәк дип санамый. Олы буын үз тормышы, яшьләр үз тормышы белән яши бирә. Әле дә уртак тел таба алмыйбыз. Кайвакыт нәрсәгә инде миңа иҗтимагый эш дип төшенкелеккә биреләм, ләкин үз оешмаң эчендә татар гаиләләре барлыкка килгәч, татар балалары тугач эшемнең бәрәкәтен күрәм, - диде Башкорстан республикасының татар яшьләре җитәкчесе Рамилә Габдуллина.

Ә менә Мәскәү яшьләренә таш калада бер-берсен табу авыр түгел. Һәр югары уку йортында студентлар якташлыгы бар. Ни кызык, башкалада иң актив татар яшьләре Татарстаннан түгел, ә Башкортстан республикасы белән Нижгар өлкәсеннән икән.

Ел саен үзебезнең клуб активистларын билгеләп китәбез, ул үзенә күрә татар яшьләре "Оскары" кебек. Анда иң яхшы биш проект билгеләнә. Инде дүрт ел рәттән Сабан туйларында яшьләр мәйданчыгы оештырабыз. Татарларны милләтенә кайтару мәсьәләсе юк бездә. Туган якларыннан киткәч, алар үз мәдәниятен, телен сагына башлый, - диде муенына республика байрагы төсләрендә ясалган күбәләк таккан Татарстан Республикасының яшьләр советы каршындагы "Хәрәкәт" татар яшьләре лидеры Эмиль Фәйзуллин.

^{_{(Фото: Ольга Ганина)}}

Океан артында урнашкан Америка континенты безгә бер проблемасыз ил кебек күз алдына килә, татарлар да гел рәхәттә яшәп, кызыл "кабриолет"ларда гына йөри кебек. Ләкин бу бик үк дөреслеккә туры килми икән. Канаданың Торонта шәһәрендә яшәүче татар егете Әмир Җиһаншин әлеге дә баягы финанслау җитми, ди. 500гә якын татар яшәгән бу илдә 14 ел элек "Берлек" оешмасы булдырыла.

Без үз көнебезне үзебез күрәбез. Оешма да җирле татарлар ярдәме белән булдырылды. Татарстанның ярдәме бер-ике китап җибәрүдән ары китмәде. Плау, пәрәмәчләр пешереп сатып, шул акчаларга Сабантуйлар оештырабыз. Сабан туена берәр татар җырчысын җибәрмәсләрме дип күптәннән хыялланып йөрибез. Кырым татарлары, төрекләр белән тыгыз элемтәдә торабыз. Әле татар теле мәктәбен ачарга мөмкинлегебез юк, шуңа да чаралар оештыру өчен төрекләр безгә үз мәктәп бинасын биреп тора. Милләткә бәя юк, без монда акча өчен йөрмибез. Балаларыбыз "мин - татар" дип горурлансын иде, - ди форумда инде өченче тапкыр катнашучы Әмир.

Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиевнең теләген үтәп яшьләр Болгар, Арча шәһәрләренә дә сәяхәт итте.




^{_{(Фотолар: Юлия Калинина)}}

Акылы, төпле фикерләр күп булды форумда. Әлеге гыйлем яшьләрнең өйләренә кайтканчы коелып бетмәсме, биредә алган тәҗрибәләрен үзләрендә куллана алырлармы? Анысын вакыт, дөнья картасында сибелеп яшәүче милли йөзен саклап калган татарлар гына күрсәтә ала инде.