Зөлфия Авзалова-Нигъмәтҗанова: "Илһам абый Шакиров әти кебек туема килде"

– Әлфия Авзалова – сәләтең булса, бернинди белемсез дә артист булырга мөмкин дигән гыйбарәнең ачык мисалы.

– Нәкъ шулай! “Биш консерватория тәмамласаң да, сәләтең булмаса, җырчы була алмыйсың”, – дия иде әни. Төрле уку йортларын тәмамлап, халыкка таныла алмаган җырчылар күп. Әни нигездә туган як, табигать һәм мәхәббәт турында мәгънәле, эчтәлекле лирик җырлар башкарды. Ул һәр җырын йөрәк аша үткәреп җырлады.

– Ни өчен Әлфия апа ничә яшьтә булуын яшерде?

– Әни ничә яшьтә булуын үзе дә белмәде бит. “Балалар йортына эләккәндә, миңа 5 яшь булгандыр”, – дия иде. “Дыр” дип сөйләшергә ярата иде.

– Илһам абый Шакиров белән ничек танышканнар? Араларында чынлап та мәхәббәт булганмы?

– Ике ел дәүләт ансамблендә хезмәт куйганнан соң, филармония директоры әнигә яңа килгән җырчы егет белән эшләргә тәкъдим иткән. Ул егет Илһам абый Шакиров булган. Шулай итеп, алар ике-өч ел дәвамында уртак концертлар куйган. Әйе, алар, чынлап та, егет белән кыз булып матур гына йөргән. Әмма бераздан аларның юллары аерылган, чөнки әни яңалыкка омтылган, ә Илһам абый классик стильдә иҗат итәргә теләгән. Шуннан соң алар һәркайсы аерым мөстәкыйль булып иҗат итә башлаган. Әни – эстрада сәнгатенә юл салучы. Үз төркемендә беренчеләрдән булып саксофон, кларнет, гитара кебек музыка уен коралларын кертте. Ә мин әнинең төркемендә алып баручы булып эшләдем. Әмма бернигә дә карамастан, әни белән Илһам абый һәрвакыт бер-берсенә якын булды.

– Әлфия апа ике тапкыр кияүгә барган, ике ирдән ике кыз бала тапкан. Ирләре кем иде?

– Гүзәл апам белән без икебез ике әтидән, шуңадыр инде без төрле холыклы. Әни Гүзәлне – фәрештә, ә мине җен, үземә охшаган дип әйтә иде. Чынлап та, мин әнигә охшаган. Ә Гүзәл – тыныч холыклы, сабыр кеше. Әнинең беренче ире, Гүзәлнең әтисе Зиннур абый бик яхшы кеше иде. Алар әни белән ике еллап яшәгәч аерылышкан. Ул авиазаводта атаклы инженер булып эшләгән. Өйдә тормаган хатын кемгә кирәк? Сәнгатьтән ерак булгач, ул әнинең эшен аңламаган. Җиде елдан соң, әни минем әти Гомәргә кияүгә чыккан. Ул инде мәрхүм... Әти таксида эшләгән. Әни белән таксида танышкан да инде алар. Аларның тормышы бөтенләй барып чыкмаган, әти бик көнләшкән, хәтта әнигә кул да күтәргән. Минем белән авырлы вакытта алар аерылышкан.

– Әниегез гастрольдә булганда, сезне кем карады, кем үстерде?

– Без Җыракай белән үстек, ул безне барысына да өйрәтте. Әни ерак гастрольләргә китсә, ике-өч айсыз кайтмый иде. Аны өйдә күрү – үзе бер бәхет булды. Әнинең кайтуын сагынып көтеп алдык. Ә инде әни кайтышка, өйне ялт иттереп кую шарт иде. Ул бик пөхтә кеше булды, чисталыкны яратты, хәтта розеткадагы тузанга кадәр сөртелергә тиеш иде. Әни ашарга пешерергә яратты, безне тәмле өчпочмак, бәлеш, алма пирогы, пәрәмәч, гөбәдия пешереп сыйлады. Сүз уңаеннан, 1 марттан Казандагы мәгълүм бер ресторан менюсында “Әлфия Авзаловадан пәрәмәч” барлыкка киләчәк. Ул зурлыгы белән аерыла. Әни дә гел шулай зур итеп пешерә иде.

– Гүзәл апаның тормышы ничек? Ул да әнисе язмышын кабатлаган дип беләм...

– Гүзәл дә әни кебек ике тапкыр кияүгә барды, ике иреннән дә бала тапты. Кызы – Иделия, улы – Оскар. Хәзер Гүзәл Казанда ялгызы яши.
Әни бик кызык кеше иде ул. Гүзәлнең әтисе Зиннур абый безнең өчен әти булды. Үз әтием туган көннәремдә килеп котлады, гел миңа тимераяк бүләк итә иде. Ләкин Зиннур абый белән күбрәк аралаштык. Ул Тәнзилә исемле хатынга өйләнеп, ике ир бала үстерделәр. Әни гастрольләрдән Зиннур абыйның улларына киемнәр алып кайта иде. Без әле дә ул малайлар белән аралашабыз. Хәзер инде Зиннур абый да, Тәнзилә апа да мәрхүм.

– Әлфия апа сезнең туйда булмаган, ни өчен?

– Мин кияүгә чыкканда, әни Әстерханда гастрольдә иде. “Эй, кызым, туегызга кайтып өлгермим, тагын бер атнага гастрольгә калдырдылар”, – дип хафаланган иде әни. Мин инде артык борчылмаска куштым, чөнки туйны алай купшы итеп үткәрмәдек. Әни Тәнзилә апага шалтыратып, туйга тәмле ризыклар пешерүен үтенгән. Әни аны сеңлесе кебек якын итте. Тәнзилә апа бертуган сеңлесе Тәкъзимә апа белән минем туйга ризыклар пешерде. Әни телеграф аша Илһам абыйга да шалтыраткан. Илһам абый әти кебек туйга килде.

– Ирегез кайсы өлкә кешесе, Зөлфия апа?

– Равил обком хастаханәсендә бүлек мөдире, терапевт булып эшләде. Ул миннән 11 яшькә өлкәнрәк, мин – аның икенче һәм өченче хатыны. Гөлшат апа Зәйнәшеваның “Аерылмагыз” җыры безгә багышлап язылды. Бер мәлне ирем белән үзара аңлашылмаучанлык барлыкка килде. Һәм нәкъ шул вакытта әни белән Гөлшат апага кунакка бардык. Шунда утырганда, ирем белән аерылышам дигән идем, әни белән Гөлшат апа кочаклашып елады. Алар Равилне бик яратты, якын итте. Әмма без барыбер аерылыштык, ләкин озакка түгел. Аннан соң ул эш буенча Мәскәүгә китте, бераздан без дә кызым Ләйсән белән шунда күчендек. Әмма ул вакытта да әни белән эшләвемне дәвам иттем. Аннары Америкада яшәдек. Кызыбыз Ләйсән шунда кияүгә чыгып төпләнеп калды, ул – дүрт бала әнисе. Төпчек кызым – Рената, аның Майя исемле кызы бар. Аллаһка шөкер, барысы да исән-сау, кызларым-оныкларым белән бик горурланам. Ирем лаеклы ялда булса да, фән белән шөгыльләнә, хәзер Мәскәүдә яши. Йә мин аның янына, йә ул минем янга кайтып йөрибез. Ләйсәннең 13 яшьлек улы Мәскәүдә, хоккей белән шөгыльләнәШуңа күрә ирем аның белән шунда яши. Барлыгы биш оныгым бар. Барысы да матур җырлый, 11 яшьлек уртанчы улыбыз хәтта җырлар яза.

– Зөлфия апа, сез Казан театр училищесын тәмамлаган. Тик театрга түгел, ә эстрадага кереп киткәнсез.

– Иртә кияүгә чыгу сәбәпле, театр юлыннан китеп булмады. Әмма бер дә үкенмим, әни белән гастрольләрдә йөрү, нәкъ менә шундый тынгысыз тормыш ошый иде миңа. Мин инглиз телендә сөйләшәм, әз генә грек телен беләм.

– Әлфия Авзалова исемен мәңгеләштерү буенча нинди эшләр башкарыла? Тиешенчә игътибар һәм ярдәм күрсәтеләме?

– 2021 елда "Туган авылым" комплексы җитәкчесе Радик Абдрахманов тәкъдиме белән Әлфия Авзалова исемендәге үзәк ачылды. Биредә әнинең киемнәре, архив фотолары, уен кораллары урын алды. Тантаналы ачылышка Рөстәм Миңнеханов та килгән иде. Әни вафат булгач, ярты елдан соң Минтимер Шәймиевка кердем. Әлфия Авзалова исемендәге Халыкара фестиваль-бәйге булдырырга сорадым. Ул да, Рөстәм Миңнеханов та хуплады. Фестиваль ике елга бер тапкыр үткәрелә. Фестиваль лауреатларын Америкага алып бардым, шундагы бер зур чарада чыгыш ясадылар. 2500 тамашачы арасында бер татар һәм рус кешесе дә юк иде. Алмас Хөсәенов белән Руслан Сәйфетдинов "Сандугач" җырын башкарганда, барысы да таң калды. Әни дә канәгать булып ятадыр дип уйлыйм. Быел 23 октябрьдә М.Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театрында әнинең 90 яшьлек юбилей концерты һәм фестивальнең гала-концерты узачак. Икесен берләштереп үткәрергә булдык. Шуны да әйтергә кирәк, әнинең соңгы концерты 78 яшендә шушы ук театрда булган иде. Татарстан Хөкүмәте, Казан мэриясе, ТР Мәдәният министрлыгы, Татар дәүләт филармониясе, Салават Фәтхетдинов ярдәм итә. Мөрәҗәгать итсәм, берсе дә кире какмый. Бөтендөнья татар конгрессы белән хезмәттәшлеккә өметләнәм. Әнинең вафатына алтынчы ел китте. Шушы вакыт эчендә өч телдә китап чыгардык, җырлар, ноталар җыентыгы дөнья күрде. Хәзер караоке җыентыгын әзерлибез. Ярдәм итүчеләргә рәхмәт, чөнки пенсия акчасына гына боларны эшләп булмый. 

Әңгәмәнең беренче өлешен әлеге сылтама буенча кереп укыгыз.