Зөлфия Авзалова-Нигъмәтҗанова: "Әни 5 яшендә ятим калып, балалар йортына эләккән"

Аның белән сөйләшкәндә, вакыт-вакыт Әлфия апа белән сөйләшкән сыман тоела. Шундый ук ихлас, рәхәт кеше ул.

– Зөлфия апа, әниегез сабый чагында ятим калып, балалар йортында үскән. Ул еллар турында Әлфия апа ниләр сөйли иде?

– Әни 1933 елда Башкортстанның Краснокама районы Яңа Кабан авылында туган. Гаиләдә өч бала булганнар. Ятим калганда, әнигә – 5, сеңлесенә – 3 яшь, төпчек кызга нибары 2,5 ай булган. Әниләре 27 яшендә япь-яшь килеш тифтан вафат булган. Ә әтиләре хәбәрсез югалган. Әни әтисен хәтерләмәде, ә әнисе аз гына исендә калган. Әнисез калгач, төпчек кызны күршеләре үзләренә алган. Әмма ул балага салкын сөт эчертү сәбәпле, ул ике көннән соң үлгән. Ә әнине һәм аның сеңлесен әниләренең бертуган апасы Актанышка алып киткән. Без аңа Җыракай дибез, аның үз балалары булмады, кызганыч. 1937-38нче еллар бик авыр еллар иде, ди әни. Кеше ачлыктан интеккән. Җыракай кырда эшләгәндә, балаларга ашатырга дип, ярты стакан ярма урлаган булган. Тик аны тотканнар һәм 7 елга төрмәгә утыртканнар. Тәртибе әйбәт булгач, алданрак чыгарганнар. Югыйсә, балаларны ашатыр өчен ул шундый адымга барган. Җыракай булмагач, әнине һәм аның сеңлесен икесен ике төрле балалар йортына урнаштырганнар. Әни Актаныш районы Яңа Әлем авылында булган. Каникул вакытларында аларны Җыракай килеп алган, ташламаган.

– Сеңлесенең язмышы ничек булды?

– Сеңлесе Флюра апа 37 яшендә яман чирдән вафат булды. Ә ире ике ай алдан үлде. Алты балалары калды, кечкенәсенә 9 ай гына иде. Әни бик елады, борчылудан тавышы бетте. Ул Флюра апаның балаларын ташламады, һәркайсын урнаштырды. Әни гомер буе гадел, киң күңелле булды. Аның белән базарда, кибеттә йөрү авыр иде, чөнки ул бөтен кеше белән туктап сөйләшеп тора иде.

– Әлфия апаның сәләтен кем күреп алган, Казанга ничек килгән ул?

– Җиденче сыйныфтан соң, әнине матур җырлый дип, Актаныш клубына эшкә чакырганнар. Авылга берәр артист концерт куярга килсә, әнине – һәвәскәр башкаручыны шул концертка чакыра торган булганнар. Баянчы Хәмит абый әни белән ничек чыгыш ясаганнарын гел сөйли иде. Ул күптән түгел 92 яшендә вафат булды. Бервакыт авылга концерт белән Рәшит Ваһапов килгән. Ул әнинең җырлавын тыңлагач, Казанга барырга киңәш иткән. Күпмедер вакыттан соң, авылга Казан дәүләт җыр һәм бию ансамбле килгән. Элек бит концертлар кырда, йөк машинасы арбасында булган. Әни дә шулай концерт куя иде. Яңгыры да, суыгы да, җылысы да булгандыр инде. Әни шул ансамбльгә ияреп диярлек Казанга киткән. Җыракай да әнигә хәер-фатихасын биргән. Инде ике айдан соң әни ансамбль солисты булып эшли башлый.

Әңгәмәнең тулы вариантын "Шәһри Казан. Язмыш" газетасының бүгенге санында укыгыз. Сату нокталарында сорагыз.