«Чит якларда ничек яшәрмен икән? Кайта алмасам, берүк гафу ит»

Мизгел эчендә
Мотоукчылар полкы Луганск юнәлешендәге Ягодное бистәсендә каты сугышлардан соң камалыштан чыга. Фронтның чиге күренми, каршы яктагылар дроннар ярдәмендә егетләрннең һәр адымын күзәтеп кенә тора. Бары тик офицерлар составының оста командалык итүе, шәхси составның көчле рухлылыгы аркасында гына полк каршы көчләрнең һөҗүмнәренә каршы тора һәм үзе дә аларга каршы ут ача. Ротада нигездә Татарстаннан мобилизацияләнгән егетләр.  

Каршы яктагылар да үзләренең тиз хәрәкәт итүләренә комачаулаган ныклы частьны күреп, ротаны юк итү өчен бөтен чараны куллана. Ләкин егетләребез янәдән-янә һөҗүм астыннан югалтуларсыз чыга һәм каршы яктагыларның вак роталарын юк итәргә ирешә. 

Егетләребезнең позициясенә хәтта куәтле танклар да һөҗүм итеп карый. Алҗыган, көннәре төн белән тигезләшкән хәрбиләребезгә кыска төн эчендә позицияләрен алыштырырга, ялган позицияләр корырга, һөҗүмгә хәзерләнергә туры килә. 

Шул рәвешле көннәр, төннәр дәвам итә. Инде ныклап торып позициядә урнаштык кына дигәндә, аларны дрон-разведчик күреп ала һәм аннан алынган мәгълүмат каршы якка китә. 4 гыйнварда көн уртасында аларга дрон-камикадзе һөҗүм ясый. Егетләрнең күпчелеге авыр яралана. Ә "Габбас" позывнойлы санитар егеткә һич кенә дә бирешергә ярамый, чөнки аннан башка ротада медик юк. Үзенең авыр яралануына карамастан, ул иптәшләренә ярдәмгә ташлана. Шуны гына көткәндәй егетләр өстенә “убырлы карчык” дип аталган дрон снаряд ташлый. Мизгел эчендә Айрат Мостафин, Дамир Габбасов, Расул Вафин, Ренат Газизов һәлак була. Шартлау дулкыны шул чаклы көчле була ки, алар җир астында кала. Әнә шуңадырмы, аларның җәсәдләрен табу, туган якларына кайтару бик озакка, хәтта айларга сузыла.  
 
Медикларны нык аулыйлар
Казан егете Дамир Габбасов мобилизациягә эләгүен дә, махсус хәрби операция зонасына китүенә дә тыныч карый. Бу аның бурычы икәнен ул белә, аңлый. Армиядә чыныгу алган егет бит ул. 

- Абый баштан ЭКСПОда өйрәнүләрдә булды. Санитар булып хезмәт итте ул. Аларга тактика буенча да, ут әзерлеге буенча да, медицина өлеше буенча да укытулар үткәрделәр, - дип сөйли хәрбинең энесе Рамил. - Гомумән алганда анда бер ай булды ул. Без атна саен күрешеп тордык. Үзенә "Габбас" позывноен алды. Махсус хәрби операция зонасына эләккәч тә, әлбәттә, башта аларга авыррак булды, чөнки берни дә аңлашылмый. Мәсәлән, дроннарның һөҗүм итүе, аларга каршы үзеңне ничек тотарга, нишләргә? Аларны ничек тавышларыннан танырга.  

Тәҗрибә белән аңлау да килә, ә курку тарала. Башта Дамир, иптәшләре сугыш кырыннан алып чыккан яралыларны эвакуацияләү белән шөгыльләнә, Аларны каршы алып, кыр госпитальләренә илтә тора. Соңрак бер айдан соң ул үзе дә алгы сызыкка эләгә. Ә монда – йөзгә-йөз үлем белән очрашу, иптәшләренең чын каһарманлык үрнәкләре күрсәтүгә соклану, канлы күз яшьләре аша яшәргә омтылу.  

– Абый бәрелешләр турында бик сөйләргә яратмый иде. Күбесенчә үзебез аның кайдарак хезмәт итүен белгәч, интернет аша шул җирлектәге хәрби бәрелешләр турында бөтен яңалыклар белән танышып бардык. Соңрак, ялга кайткач кына үзен дә сөйләттердек. «Иң авыры, каршы якның безнең подразделениегә өч яктан һөҗүм итүе булды. Бертуктаусыз ут өере астыннан яралыларны алып чыгарга туры килде. Төрле яктан аталар, хәтта колак та тынып кала, чөнки кулыңда синең яралы иптәшең, һәр секунд соңгысы булырга мөмкин. Каршы яктагылар ни генә эшләмәде. ПТУР - танкка каршы идарә ителә торган ракетадан да аттылар, ул гадәттә авыр сугышчан техникага - пехота һәм танкларга каршы кулланыла. Ә без махсус медицина автомобилендә йөрибез, аның бронясы да юк диярлек. Ишетеп белүемчә, каршыдагылар медикларны нык аулый. Аларга кеше коткару дигән хис ят. Башта иптәшләремнең авыр яралануларын, газаплануларын күрү күңелне айкый иде. Бер якта бер егетнең ярты аягы ята, икенчесенең кулы юк. Ничаклы гына газаплы булмасын, тора-бара бөтен нәрсәгә ияләшәсең. Хәтта күз яшьләреңне йотып, кулларны йодрыкка төйнәп булса да, ярдәм итәргә тырышасың”, дип ачынып сөйләде ул безгә, – дип истәлекләрен барлый Рамил.  

Махсус операция вакытында Дамирга берничә тапкыр гына ату күнекмәләрен күрсәтергә туры килгән, чөнки аның төп бурычы – яраланганнарга ярдәм итү һәм һәлак булганнарны чыгару булган. Ләкин яу кырында һәрвакыт әзер булырга кирәк, чөнки алар хәрәкәт иткән эвакуация маршрутын каршы якның дроннары күзәтеп торган. . 
 
Бер көндә коткарылган унөч гомер 
Махсус хәрби операциядә булган дәвердә, иң авыр көннәрнең берсен Дамир якыннарына да сөйли. Яралыларның ташкыны тукталмый. Кем җиңел яраланган, шул санитарлар машинасына үзе бара ала, икенчесенә бик җитди "эләккән" - яу кырыннан носилкаларда алып чыгалар. Иң мөһиме, үзеңә пуля яки мина кыйпылчыгы килеп эләкмәс өчен яшен тизлегендә хәрәкәт итәргә кирәк.  

- Беренче тапкыр алар дүрт яралыны алып чыккан, аннары тагын тугыз кешене коткарганнар, - дип сөйли Рамил. – «Гүя җир шартлаудан селкенә, пулялар безнең башлар өстеннән очып кына йөри, бернәрсә дә аңлашылмый. Бер егет белән яралы хәрбине өстерәп бардык, янәшәдә кинәт нәрсәдер шартлады һәм аның кыйпылчыгы минем ярдәмчемә тиде. Аны да соңыннан башка кеше белән бергә өстерәп алып китәргә туры килде. Бәхеткә каршы, ул әллә ни зыян күрмәгән, җиңелчә яралану алган иде. Аннан соң яралыларны, шул исәптән урманнан да, тагын берничә тапкыр алып чыктык, әмма 13 кешене алып чыккан көн иң авыры булды. Бер көндә шулкадәр кешене ташу, өстәвенә авыр экипировка кигән килеш, бер дә җиңел түгел. Синең арттан каршы як коптерлары оча. Барысын да мөмкин кадәр тизрәк эшләргә кирәк. Үзең турында уйларга вакыт юк», дип сөйләде абый. Ул чагында ул хәлдән тайган. Абый кечкенәдән шундый ярдәмчел, нечкә күңелле булды. Гәрчә, тышка чыгармаса да, эчтән генә көя иде. Ротада булган иң яшь егет Расул Вафинны да үз ышыгы астына алган, үз энесе сыман кайгырткан. Миңа да: ”Синең яшьтәге бер егет бар. Әле ул бик яшь, тормыш та күрмәгән. Гел аның янында булырга, булышырга тырышам, “, дия иде абый.  
 
Гүя янымда гына йөри ул
Хәрбинең әнисе Гөлсинә апа туган ягы Теләче районы Алан авылыннан 15 яшендә чыгып китә дә, үз гомерендә төрле эшләрне башкара. Булачак тормыш иптәше Ирнис белән танышып, гаилә коралар. Парның ике уллары Дамир һәм Рамил туа. Гаилә башлыгы шофер булып хезмәт куя, Гөлсинә апа да көне-төне эшли. 


Үз көчләре белән фатир сатып алалар. Уллары да үзләренә охшап, уңган-булган булып буй җиткезә. Мобилизациягә кадәр Дамир автосервиста, шиномонтажда хезмәт куя. Кама Тамагы кызы белән гаилә дә корып карый. Яшь парның балалары туа, ләкин озын гомерле булмый сабый. Берничә көннән җан бирә. Аны Кама Тамагында җирлиләр. Дамир ялга кайткач та, баласының каберенә барып кайта. Хәтта энесенә дә: ”Алай-болай була калса, мине балам янында җирләгез”, дип әйтеп калдыра.   

– Улымның һәлак булуына һич кенә ышанасым килмәде. Озак көттек бит. Төрле инстанцияләр аша эзләттек, хәрби комиссариатта, ни кызганыч, безнең кайгыгызны уртаклашучы булмады. Хәтта улым Рамил ДНК үрнәген үзе тапшырып, үзе үк тормыш иптәше белән Ростовка, үзәк моргка барып кайтты. Аннан кайтып бераз вакыт үттеме икән, миңа менә шундый хәбәр килеп иреште. Дамирымның үле гәүдәсен алып кайтуны күңелем белән сиздем. Гүя янымда гына йөри ул. Хәрби комиссариатка барып сорашып та кайттык. Белмибез, дип утыралар. Мәскәүдән бер номерны бирделәр дә, шул хезмәткәр бөтен сораулар буенча җавап бирде, - ди хәрбинең әнисе Гөлсинә Габбасова.  

Улының үлем хәбәре килеп ирешкәнгә ун ай булса да, күңеле моңа һаман да ышанып бетә алмый ана кешенең. Гүя, бу зур югалту ачысы аның күңеленә әле һаман да сеңеп җитә алмаган, чын кайгыга әверелергә өлгермәгән. Чөнки улын Татарстанда, үз җирендә иңдерәсе дә бар бит. Шуңа күңеле тыныч булмады аның. Инде менә Дамирның җәсәде туган ягына кайтарылуы турында белгәч тә, туганнары уртак сүзгә килеп аны әтисенең туган авылы Арча районы Штерә авылында җирләргә дигән карарга килә. 

– Абый вафаты алдыннан бер видео әзерләде. Анда ротасы егетләре фотосы, һәм “Сау бул” дигән җыр куелган. Ә анда шундый юллар бар” Тагын кошлар кайта, тагын кошлар китә, 
Кемдер бу вакытта еракта хезмәт итә. 
Туган якка хатлар язып әче көннәр үтә-үтә, 
Кош телендәй сәламне улыннан әнкәсе көтә. 
Сау бул, әнкәем, миңа юлга иртән, 
Чит якларда ничек яшәрмен икән? 
Кайта алмасам, берүк гафү ит. Ә, бәлкем, абый үлемен алдан сизгәндер дә. Хәзер көн дә диярлек шул видеоны карыйбыз, - дип сүзен төгәлләде Рамил. 

32 яшьлек Дамир Габбасовны Штерә авылында 3 октябрь көнне җирлиләр. Зиратта аның туганнарына Батырлык ордены тапшырыла.  
Дамир Габбасов туганнарының бер хыялы бар, ул да булса, хәрбинең исемен мәңгеләштерү. Ә бәлкем, аның истәлегенә ул белем алган Авиатөзелеш районы 5нче номерлы гимназия диварына мемориаль такта кую турында уйланырга вакыттыр. Бу безнең дә массакүләм мәгьлүмат чарасы аша мөрәҗәгатебез дә булсын.