35 ел элек монда ике яктан да сукмак бар иде

Кышкы авыл. Мин туган йортыма кайтып киләм. Юл зират кырыеннан үтә. Ул тау итәгенә урнашкан. Зират коймалары яныннан тауга менә торган юл бар. Кыш көне без аннан чана, чаңгы шуа идек.

Бу таудан чаңгы шуып туктаганга 35 ел булгандыр дип уйлыйм. Хәзер дә бер кызчык әнә чана шумакчы. Тик чана урынына – “ватрушка”". Тау аңа ошамадымы, әллә иптәш булмагангамы, ул бик тиз өенә кайтып китү ягын карады.

Бу юл чишмәгә илтә. Аннары – мәктәпкә. 35 ел элек шушы чишмәдән су ташый идек. Кер чайкарга төшкән дә булды. Хәзер йортларга су һәм газ кергән. Күп кешедә керне машина юа. Кышкы чишмә юлы... 35 ел элек монда ике яктан да сукмак бар иде. Ә быел сукмак бер яктан гына булып чыкты. Чишмә матурайган, корылмалары төзекләндерелгән, элеккечә мул сулы. Авыл кешесе өчен ул – зур сөенеч. Су белән битеңне юып алсаң, бөтен кайгы, борчулар юылып төшкәндәй була. 35 ел элек, берничә кыз, мәктәптән кайтышлый шушы чишмәдә туктап су эчкән идек. Арабыздан берәү, мари кызы: “Үскәч тә онытмабыз шушы чакларны”, – дигән иде. Хәзер ул кыз арабызда юк инде...

Тагы юл читендәге агач турында язмакчы булам. Юкә булды микән ул? Эче куыш иде ул агачның. Каерыдан гына торган кебек иде. Ничә күрсәм дә, гел гаҗәпләнеп уза идем яныннан. Ничек үсә икән бу агач? – дип. Хәзер аның урынында яшь “балалары” үсеп утыра.

Мәктәпкә бара торган юлның уң ягында бер апа яши иде. Гарип булуына карамастан, бик матур чәчәкләр үстерә иде. Без алай чәчәк үстереп мәшәкатьләнмәгәнбездер инде, 1 сентябрьгә чәчәкне шушы ападан гына ала идек. Урыны җәннәттә булсын, минем ише балаларны сөендерә белгән өчен. Ике авылны аерып торучы елга бар. Елгада – басма. Шул басманы күрмәгәнемә 35 ел вакыт узган. Быел барып күрергә вакыт таптым, ниһаять. Яңа басма ясап куйганнар, тимердән. Шунысы куандырды. Искесе дә урынында тора. Елганың суы бик нык саеккан, инеш кебек кенә калган. Берсендә, язгы бозлавык вакытында, өч дус кыз (беренче класста укыган чак) шушы басмадан чыга алмыйча торган чак хәтердә. Басмага басуым гына була, аяк артка таба шуа да төшә. Инде кире борылып, әйләнгеч юлдан кайтырбыз дигәч, өлкән класс укучысы килеп чыгып, шул баскычтан кулын биреп чыгарды һәрберебезне. Тормышта авыр вакытлар булды. Шулвакыт күз алдына шул күренеш килеп баса иде. Ничек итеп бозлы басмадан атлый алмыйча артка таба шуганым... Һәм эчемнән генә исемен дә белмәгән шул кешегә рәхмәт укый башлый идем... Һәм тормышымда ярдәм кулын сузган кешеләр килеп чыга иде.

Бу язмамның язылышы да шушы тормышта кайчандыр миңа булышкан, ярдәм кулы сузган, тырышып-тырмашып хәреф танырга өйрәткән кешеләргә, укытучыларга рәхмәт йөзеннән язылды бугай.

Тормышта, бер массивны икенче массив белән тоташтыручы басмалар, күперләр зур роль уйный. Авылга без бу юлы елга аша сузылган зур күпер аша кайттык. Ул үтәсе юлга киткән вакытны ике мәртәбә кыскарта.

Авылыбызда яңа мәчет салынган. 35 ел элек ул юк иде. Һәм балачакта әби-бабайлардан ишеткән, әкият итеп тыңлаган Сират күпере турында уйланыр вакыт җиткәнен аңлый башлыйсың икән…

Гөлнара Фәсхетдинова

Мамадыш

Фото: http://mamadysh-rt.ru