Гәҗитне җәеп тотып, акка язылган кара хәрефләрне җыеп укуы күпкә рәхәтрәк!

–    Нурия, эшли генә күр! Син эшләсәң гәҗитенә дә язылабыз, товарыңны алабыз. Ташлама безне. Син китсәң – элемтә бүлеге дә аксый, җитәкчең – Фидалиягә Мөхәммәдиевага да авырга кала, – ди аңа авыл халкы. Әнә шушы сүзләр сынган күңеленә кабаттан канат кагынырга көт-куәт, эшләргә дәрман бирә Нурия ханымга.

Арча районының Яңасала авылында инде җиденче елын хат ташучы булып эшләүче  Нурия ханым Кашированың да яше саллы – тагын бер елдан җитмешен тутырырга әзерләнә. Йөреш-хәрәкәте, гәүдә ыспайлыгы, җитезлеге гүя үз яшен читләтеп үтсә дә, күңелендә тулып ташыган яшәү теләге көчле: эшен яратып эшли, авылдашлары сүзен дә аяк астына саласы килми.

–    Аралашырга яратам мин, холкым шундый. Эшкә алынам икән, җиренә җиткереп үтәмичә өйгә кайтып кермим. Элегерәк авыл советында эшләгәндә өйдәгеләр көтә-көтә зарыгып бетәләр иде, төн җитә – мин я идарәдә, я авыл эчендә. Хәзер генә җиңеләйде ул хезмәт шартлары, 1984 елларда чиләк тотып өйдән-өйгә кереп йомырка җыйдык. Авыл җирлеге башлыгы Оркыя Мөхәммәтҗанова белән бедонның икебез ике колагыннан тотабыз да, капка саен сугылып сөт соранабыз, гомер онытырлык түгел. Дәүләт план җибәрә – үтисе! Алты елдан соң күмәк хуҗалык рәисе мине ындыр мөдире итеп күчерде. Урак чорында төнге смена эшли, таң алдыннан гына кайтып, өйдәгесен караштырып китәм дә, көтү кууга тагын чыгып йөгерәм. Бармак аша гына карый белмәдем, җаным белән бирелеп эшләдем. Ирем мырлап куйса да ишетмәдем, барыбер эшлим, дидем. Ә ике балабыз үз-үзләрен карарга өйрәнеп үстеләр. Икесен дә бик иртә эшкә җиктем, авыл җирендә ансыз булмый, минем өчен эшләсәгез дә, өйрәнгәнегез үзегез өчен, дип әйтә идем. Үзем дә әтисез, яртыятим үстем, шул эш белән күтәрелгән балалар без, – ди Нурия апа.

Теләче районының Олы Мәтәскә авылы кызы ул. 7 яшендә әтисе дөнья куя. Миңнулла абзый, үпкәсенә салкын тидереп, авыруыннан тернәкләнә алмыйча, 31 яшендә бакыйлыкка китеп бара. Рафисә апа итәгенә тагылып калган 4 кызын сыңар үстерә. Менә шуның өчен дә мәктәптә бик әйбәт билгеләргә генә укыса да, Теләчегә йөреп, ун еллык урта мәктәпне бетергән Нурия апа шәһәргә китәргә ашыкмый әле, әнисе янына авылга кайтып, фермада сыер сава. 

–    Апа шәһәргә киткән иде. “Сеңлем, сыер савып кына булмый, дөньяга чык әле син әйдә, кил минем янга”, – диде берсендә. Бик китәсе дә паспорт бирмиләр. Ничек кирәк алай, укыйм да кайтам дигән сылтау белән, паспортны сорап алдым да, апа янына эшкә барып урнаштым. Зур база иде, товар ташучы булып эшләдем. Язмыштыр инде, күтәрелер өчен әллә нинди мөмкинлекләр көтеп торганда, барысын да ташлап авылга кайтып киттем. Кияүгә. Валерийның авылдагы тормышы әллә ни мактанырлык булмаса да куркып калмаганмын, яшьлек белән кайтып төпләнгәнмен инде, – ди ул.

Бүген сагышлары юылса да, ул чакны туган авылын да, шәһәрдәге эшен дә өзелеп сагына Нурия ханым. Тау башына салынган өйнең капка төбенә чыгып утыра да, авыл ягына карап елый, әмма никадәр генә авыр тормышта изаланса да аерылып кайтып китәргә ялгыш та уйлап карамый.

–    Иремнең гаиләсе әллә ни ару булмады, салу белән кайнашырга һәвәсләр иде мәрхүмкәйләрем. Мин дә бит кемлекләрен белмичә килдем. Шәһәрдән шундый урында эшләүче кызны җитәкләп кайтып кергәч, күмәк хуҗалык рәисе дә шаккаткан иде. Син зур урында эшләгән кеше, хәлеңнән килә, дип мине кара эштән ерак тотты ул, язу-сызу эшеннән ерак җибәрмәде, рәхмәт. Валерий механизатор иде, 47 яшендә ул да минем әти авыруыннан китеп барды. Нәкъ әти киңәше чакта балаларны ятим итте дә куйды. Инде башка чыгып, үзебезгә йортлар да салган идек, – ди Нурия ханым. 

Ике баласының да бүген үз тормышлары. 5 онык, 1 оныкчык сөя ул! Аларның кунакка кайтуларын сагынып, шатланып көтеп ала, моңсуланып озатып кала.

–    Ярый әле шушы эшем бар. Эшкә чакырганнарына сөенеп туя алмыйм. Бер ел Каенсар авылында эшләдем.  Фидалиягә рәхмәт, Каенсар авылын ул үзенә алды, мине монда кайтарды. Арчада яши ул үзе, көн дә 20 чакрым араны автобус белән йөреп эшли. “Юл уңаенда үзем таратып кайтып китәрмен”, – дигән иде, кайтыр ди бар, минем кебек ул авыл әбиләре янында бишәр сәгать вакытын үткәрә. “Әби-бабайлар бигрәк тәмле сөйләшәләр, алар белән кызык”, – ди. Йомшак күңелле ул, ихлас, эш дип янып тора. Һөнәреңне яратмасаң эшли алмыйсың безнең хезмәттә. Фидалиянең эшләвенә дә бишенче ел китте. Әрсез үзе, дөресен әйтим, план дип үзәккә үтмәгән көне юк. План тулса – без мактаулы, тулмаса – икебезгә дә чыбыркы... Җиткәчелек безне камчылый тора, Фидалия белән туктап сулыш алырга да кыймыйча йөгерә-йөгерә эшлибез. Товары да сатыла, гәҗиткә яздыру планы буенча да без алдынгылыкта. Әнә диварга  эленгән дипломнарны күрәсезме? Ел саен берне алып кайтабыз, чөнки район газетасын яздыру буенча беренче өчлектән төшмибез. Рәхмәт, авыл халкы бер сүзебезне дә тыңламыйча калмый. Дөрес, кайберсе укыйсы килмичә генә языла. Гәҗит нәрсәгә инде, телефоннан укыйбыз, дигән була. “Күз бетереп, экранга төбәлеп уку тәмлеме? Гәҗитне җәеп тотып, акка язылган кара хәрефләрне җыеп укуы күпкә рәхәтрәк!” – дип җавап бирәм. Каршы сүз эндәшмиләр. Дөрес сүзгә җавап юк бит, сеңлем. Кайчагында була шундый айлар, план үтәргә ике мең генә кала. “Моның белән телгә менәсе килми инде”, – ди Фидалия. “Кермибез дә! Сине җыелышта бастырып орышырлык итмим!” – дим дә, шул ике-өч меңлек тулмаган товарны икәү бүлешеп сатып алабыз. Кирәкме ул, юкмы, дигәндәй... Хәер, кирәкме дип, балаларга биреп җибәрәм, күчтәнәчкә тотып китәм, бер әйбернең дә кирәксез булып аунап ятканы юк. Шул ук чәйне кунакка барганда күчтәнәчкә кибеттән дә кереп алабыз ич, – ди ул.

Һәр эшнең үз нечкәлекләре. Әмма эш белән көнкүремешен җайлап алып бара белү – үзе бер сәләт. Нурия апаның гәҗитләрен күтәренеп, авыл эченә көн буена кереп югалуы берәүгә дә сер түгел.

–    Һәр йорт саен туктап сөйләшәм мин, килүемне көтеп торалар. Аралашучанлыгым белән генә ияләштем дә бу авылга. Теге чакны елый идем дидем бит, халык белән ачылып сөйләшкәнгә генә ияләшеп киттем, юкса бер көн дә тора алмаслык иде сагынуларым. Рәхмәттән ары сүзем юк, һәр өйдә көтелгән кунак мин. Китмә генә, эшли генә күр, дигән сүзләре дә йөрәгемә сары май! – ди хат ташучы.

Нурия апаны авыл өстелдә хөрмәтле иткән тагын бер сыйфты бар – җитмешен түгәрәкләп килгәндә дә янып яшәүче активист ул. Ел саен авылда аның тырышлыгы белән ураза һәм корбан гаете көнәрендә Коръән ашлары үткәрелә. 

–    Мин халык белән сөйләшәм, акчасын җыештырам, ризыгын табыштырам. Аш-су хәзерләргә дигәч, мәктәп, балалар бакчасы җитәкчелеге дә, шәфкать туташы да каршы килмиләр. Һәр сүземне күтәреп кенә алалар. Зөлфирә апа Гималетдинова дигән апа бар, камыр ашларын аңа пешерергә кушам. 83 яшенә үзенә. Аның осталыгы! Зөлфирә кабартмасын ашарга килдек диләр авылдашлар. Бик күңелле, бердәм яшибез, кунакка килегез! – ди Нурия апа.

Әйтсәм әйтим, без дә бу авылда ешлаган кунак. Ел да бер килеп әйләнәбез. Чөнки, “Шәһри Казан” ның укучылары да байтак биредә. Гомәр ага Бәшировның  авылдашлары уку ягыннан сынатмыйлар әле, бигрәк тә өлкән буын “Шәһри Казан. Язмыш” яратып алдыра. Киләчәктә дә бергә булыйк, яме, яңасалылар!