«Егетләребез алга сөргән кыйммәтләр оныкларга барып җитүен телибез»

Сугышчы ике мәртәбә һәлак була, беренчесе – яу кырында, икенчесе – аның турында хәтер югалгач. Соңгысы бигрәк тә үкенечле.

Россия Герое Дамир Исламов турында истәлекләр кичәчәк буынга барып җитәр дигән шик юк хәзер. Аның шәхси документлары – Россия Герое таныклыгы, Герой исеме бирү турындагы грамотасы, урта, югары белем алу турында аттестатлары, хәтта мәктәп елларында төшкән фотолары, рәсем альбомына кадәр Татарстан архивында саклана.

- Безнең гаилә тарафыннан бу документларның төп нөсхәләрен архивка тапшыру карары кабул ителде. Бу дөрес дип саныйм. Без моны киләчәк буын өчен эшләдек. Егетләребез алга сөргән кыйммәтләр оныкларга һәм оныкчыкларга барып җитүен, алар турында хәтер йөрәкләрдә яшәвен телибез, - ди Россия Героеның апасы Динара Алтынова.

Дамир Исламов моңа, чыннан да, лаек. Аның командалыгындагы танк экипажы 2022 елның 7 мартында Луганск Халык Республикасының Золотой шәһәре районында дошманга каршы тигезсез көрәш алып барырга мәҗбүр була. Дамир Исламов, Дамир Гыйлемханов, Иван Цевун дошманның биш танкы белән бәрелешә, дүртесен юк итә. Ләкин бишенчесе, кызганыч, аларның үзләрен утка тота. Егетләргә исән калырга насыйп булмый. Өчесенә дә Россия Герое исеме бирелә.

Дамир Исламов, Дамир Гыйлемханов, Иван Цевун кебек батыр йөрәклеләр йөзләгән. Бөек Ватан сугышында фидакарьлек һәм бердәмлек үрнәге күрсәткән әби-бабаларыбыз, Әфган, Чечня сугышларында канын койган батырларыбыз, бүгенге көндәге махсус хәрби операциядә ил тынычлыгы өчен көрәштә үз гомере белән хушлашкан ир-егетләребез...  Исәннәр арасында булмасалар да, алар турында онытырга һич хакыбыз юк. Тарихи хәтерен җуйган, үз геройларын белмәгән буынның киләчәге өметле булмас, дип юкка гына әйтмиләр. Республикабызда моның мөһимлеген яхшы аңлыйлар. Татарстанның Архив эше буенча комитеты бөртекләп-бөртекләп мөһим вакыйгалар, Ватанны саклаучылар турында истәлекләрне туплый, аларны саклап калу, дөрес һәм объектив мәгълүмат җиткерү юнәлешендә зур эшләр башкара. 

- Тарихи хәтерне саклау – бүген иң мөһим бурычларның берсе. Чөнки безнең сугышта катнашкан егетләребез хакында, Чечня сугышы булсынмы, Сирия, Әфган сугышымы, хәзер менә махсус хәрби операция дәвам итә, без беркайчан да онытмаска тиеш. Шуңа күрә архив бик зур эшләр алып бара. Муниципаль берәмлекләр үз проектларын тәкъдим итә. Әйтик, Буа районы “Әфганнан махсус хәрби операциягә кадәр” дигән проектны гамәлгә ашыра. Алар һәрбер герой, аларның әти-әниләре, балалары белән очрашып, документларын җыя. Документ дигәч, сүз имза куелган, мөһер сугылган рәсми кәгазьләр турында гына бармый. Шушы кешенең шәхси коллекциясе күздә тотыла. Бу аның дәфтәрләре, көндәлекләре, ясалган рәсем-эшләнмәләре, язылган хатлары, ноталары һәм башкалар булырга мөмкин. Без аларны үзебездә җыябыз, күргәзмәләр оештырабыз. Электрон форматтагы күргәзмәләр мәктәпләргә, вузларга җибәрелә, - ди Татарстанның Архив эше буенча дәүләт комитеты рәисе Гөлнара Габдрахманова.

Барлыгы 2024 елда республика архивлары 83 меңнән артык эш кабул иткән, шуларның 73 проценты – Татарстан Республикасы Архив фондының кыйммәтле документлары.

Гөлнара Габдрахманова билгеләп үткәнчә, Бөек Ватан сугышы чоры документлары иң кадерлеләрдән санала. Республика архивларында шул чорның 150 мең берәмлек документы саклана. Еш кына гади карандаш белән, тупас төргәк кәгазьгә язылган бу истәлекләр, бүген, һичшиксез, аеруча кыйммәтле документлар булып санала.

Махсус хәрби операциядә катнашучыларның исемнәрен дә тарихка кертеп калдыру әһәмияте турында да әйтеп торасы юктыр. Татарстан буенча “Ватанны саклаучылар” дәүләт фонды филиалы җитәкчесе Гүзәл Удачина сүзләренчә, гаилә вәкилләре батырларча һәлак булган якын кешеләренең документларын архивка тапшырып, аның исемен мәңгеләштерә. Шул рәвешле аның батырлыгы турында мәгълүмат киң җәмәгатьчелеккә җиткерелә. Бу документлар югалыр, таушалыр дип куркырга кирәк түгел, ди ул. Алар белән ипләп эш ителә, документлар шунда ук цифрлаштырыла. Кирәк очракта, гаилә вәкилләре аларны архивтан кире соратып алырга да мөмкин.