Якутиядәге Федераль Сабантуйга 1000нән артык кунак киләчәк

Моңа кадәр илкүләм татар милли бәйрәме Төмәндә, Чабаксарда, Новосибирскида, Владивостокта һәм Россиянең башка шәһәрләрендә уздырылган иде. Алдагы бәйрәмгә әзерлек турында «Туган Як» Саха (Якутия) Республикасы» татар мәдәни үзәге рәисе Игорь Хәлилов белән сөйләштек, дип яза yakutia-daily.ru

- Игорь Нәкыйпович, Сезнең иҗтимагый оешма юбилейлы Федераль Сабан туена ничек әзерләнә? 
- Әзерлек буенча без финиш сызыгына чыктык инде. Әлеге чараның кураторы булган Саха (Якутия) Республикасы Тышкы элемтәләр һәм халыклар эшләре министрлыгы белән турыдан-туры хезмәттәшлек итәбез. Шушы көннәрдә министр урынбасары Татьяна Пяткина Федераль Сабантуйга әзерлек эшенә җәлеп ителгән барлык профильле ведомстволар вәкилләре катнашында киңәшмә уздырды. 28 февральгә Саха (Якутия) Республикасы хөкүмәте рәисе урынбасары Сергей Местниковта пленар утырыш планлаштырылган иде, анда булачак бәйрәмгә әзерлек мәсьәләләре каралырга тиеш иде, ләкин аны мартка күчерделәр. 

Әгәр безнең «Туган Як» татар мәдәни үзәге турында сөйләсәк, без «Сабантуй-2025» төркемен төзедек, анда бөтен Ерак көнчыгыш төбәгенең татар иҗтимагый оешмалары вәкилләре керде. Моннан тыш, без Тышкы элемтәләр министрлыгы белән берлектә муниципаль берәмлекләр башлыкларына һәм татар иҗтимагый оешмалары лидерларына федераль Сабантуйга татар халкының күренекле вәкилләрен җибәрүне сорап хатлар юлладык. Шулай ук «Туган Як» гомуми җыелышы үткәрелде, анда 2024 елда башкарылган эшләр турында хисап тотылды һәм мәдәни үзәкнең активистлары арасыннан Федераль Сабантуй юнәлешләре – концерт һәм мәдәни программалар, спорт уеннары, Ерак Көнчыгыштан һәм республика районнарыннан килүче делегацияләрне каршы алуга җаваплылар билгеләнде.

Якутиядә Федераль Сабантуйны уздыруда төп оештыручы Татарстан Республикасының Түбән Кама муниципаль районы булганга күрә, без җаваплы затлар белән тыгыз элемтәдә торабыз, алар белән барлык техник мәсьәләләр буенча фикер алышабыз. Бәйрәмгә бер ай кала «Татар ишегалды»н төзүчеләр киләчәк бит. Без аларның кайда яшәячәкләре, туклану, транспорт мәсьәләләре һ.б. турында фикерләшәбез. Моннан тыш, безнең Бөтендөнья татар конгрессының Васил Гаяз улы Шәйхразыев җитәкләгән Милли Шурасы белән тыгыз элемтәләр урнаштырылган. Ниндидер сораулар барлыкка килә икән, без һәрвакыт киңәш сорап, алар белән элемтәгә керә алабыз. Шулай булгач, 2025 елның төп чарасына әзерлек тулы куәтенә бара.

- Якутиягә Федераль Сабантуйга күпме кунак көтелә?
– Илебез төбәкләреннән 1000нән артык кеше килер дип көтелә – алар арасында артистлар, шагыйрьләр, язучылар, мәдәният һәм спорт өлкәсе вәкилләре. Татарстан Республикасы делегациясе иң зурысы булачак. Кагыйдә буларак, Федераль Сабантуйга Россия Федерациясеннән генә түгел, якын чит илләрдән дә милли татар автономияләре җитәкчеләре килә. Шулай булгач, күп кунаклар көтәбез. 

- Игорь Нәкыйпович, үзегез турында сөйләгез әле. Якутиядә күптән яшисезме? «Туган Як» татар мәдәни үзәген ничә ел җитәклисез? 
- Якутиягә мин 1988 елда Хабаровск урман-техник техникумын тәмамлаганнан соң килдем. Белемем буенча мин – урман хуҗалыгы машиналары һәм механизмнары буенча техник-механик. Аннан армиягә алындым, демобилизациядән соң Якутиягә кайттым. Техник хезмәт күрсәтү станциясендә, аннары Эчке эшләр органнарында эшләдем. Ә аннары эшмәкәр булдым, 2011 елдан «Якутспецстрой» ҖЧҖ генераль директоры булып торам. Якутиядә минем гаилә корып җибәрдем, ике улым туды.
Иҗтимагый эш белән 30 елга якын шөгыльләнәм. 1990нчы еллардан башлап, республикада «Якташ» татар-башкорт мәдәни үзәге эшли башлады, 1997 елда мин рәиснең спорт буенча урынбасары итеп сайландым. Оешманы Асия Хатмулла кызы Клепцова, аннан соң Анатолий Шәрәфович Рәхмәтуллин җитәкли.
Аннары «Якташ» таркалды, шуңа күрә без татар мәдәни үзәген оештырдык, аны «Туган Як» дип атадык. Безнең иҗтимагый оешма 2019 елның 12 декабрендә теркәлде. Үзәкнең беренче җитәкчесе Илдус Юныс улы Волков иде, кызганычка каршы, ул инде безнең арада юк. 2020 елда мин иҗтимагый оешма рәисе итеп сайландым.

- «Туган Як» махсус хәрби операциядә катнашучыларга һәм аларның гаиләләренә нинди ярдәм күрсәтә? 
- Халыклар дуслыгы йорты, Саха (Якутия) Республикасы Тышкы элемтәләр һәм халыклар эшләре министрлыгы, Якутия халыклары Ассамблеясы тарафыннан үткәрелә торган барлык чаралар МХО сугышчыларына ярдәм күрсәтү белән бәйле. «Туган Як» татар мәдәни үзәге, Якутиянең барлык милли җәмгыятьләре кебек үк, бу чараларда да актив катнаша. Без СВОга гуманитар ярдәм җыеп җибәрәбез, маскировка челтәрләрен үрүдә ярдәм итәбез, хәйрия акцияләрендә катнашабыз.
Узган ел ахырында барлык милли җәмгыятьләр МХО зонасында үз хәрби бурычларын үтәүче күп балалы сугышчы гаиләләренә ярдәм итү инициативасын хуплады. Шуңа күрә хәзер һәр милли җәмгыятьнең шефлыкка алган күп балалы гаиләсе бар. Без Станислав Марсысов гаиләсен шефлыкка алдык. Гаиләдә 5 бала, хәзер аларның әтиләре МХО зонасында. Шуңа күрә аларга ярдәм итәбез. Саха (Якутия) Республикасы Иҗтимагый палатасы әгъзасы Марат Гайнуллин һәм «Туган Як» татар мәдәни үзәгенең аксакалы Таһир Хөснетдинов белән бергә без гаиләбезгә матди ярдәм күрсәттек, татар милли ризыклары белән сыйладык. Таһир Хәсәнович гармунда уйнады, рус, татар һәм якут телләрендә шигырьләр сөйләде. Гомумән, гаилә башлыгы МХО зонасыннан кайтканчы гаиләгә төрлечә ярдәм итәчәкбез. Без – бердәм халык. 

- «Туган Як» татар мәдәни үзәге эшчәнлеге турында сөйләгез әле. Гомумән алганда, соңгы елларда милли традицияләрне саклау, милләтара мөнәсәбәтләрне үстерү буенча нинди мөһим чаралар уздырылды?
- 2020 елда Бөтендөнья татар конгрессының хисап җыелышы үткәрелде, Ерак Көнчыгыш буенча ул беренче тапкыр Якутск шәһәрендә, Васил Шәйхразиев рәислегендә оештырылды. Татарстанда иң югары дәрәҗәдә Якутия көннәрен уздыру 2021 елның мөһим вакыйгасы булды. Бер елдан соң, 2022 елда, Татарстан Республикасы Рәисе Рөстәм Миңнеханов карары белән Якутиядә Ус-Хатын территориясендә Татарстан көннәре оештырылды. Бу масштаблы чарада катнашкан Рөстәм Нургалиевич республикада саха халкының милли традицияләре, рухи һәм мәдәни кыйммәтләре саклануына гаҗәпләнде.

Якутия башлыгы Айсен Николаев икенче срокка сайланганда, мин татар мәдәни үзәге исеменнән Саха (Якутия) Республикасында юбилейлы XXV Федераль Сабан туен уздыру тәкъдиме белән чыктым. Һәм безне ике җитәкче дә – Ил Дархан Айсен Николаев һәм Татарстан Республикасы Рәисе Рөстәм Миңнеханов хуплады. Без моның белән чиксез горурланабыз. Ә бит Федераль Сабантуйны уздыру хокукы өчен Якутск белән Мәскәү һәм Санкт-Петербург көндәшлек итте! Минем уйлавымча, төбәк башлыклары безнең команда тарафыннан Татарстанда Якутия көннәре һәм Якутиядә Татарстан көннәре вакытында башкарылган гаять зур эшкә лаеклы бәя бирделәр һәм безнең тәкъдимне хупладылар. Шуңа күрә 25 нче юбилейлы Федераль Сабан туе борынгы Олонхо җирендә уздырылачак. 

Якутскида Казан скверы һәм татар халкының бөек улы, шагыйрь, Татарстан Республикасының милли герое Муса Җәлил һәйкәле ачылу иҗтимагый оешма өчен зур вакыйга булды. Шулай ук үз вакытында без «Якутлар Татарстанда» татар-якут иҗтимагый оешмасын оештыручылар идек. Татарстанга укырга килгән барлык студентларны без белә, аларны берләштерә идек, беренче тапкыр студентлар өчен Асыах уздырдык. Безнең эгида астында татар җирендә сәргә урнаштырылды, шулай ук безгә «Мәдәни Якутия» этноавылын булдыру өчен 5 гектар җир бүлеп бирелде. Моннан тыш, без Саха (Якутия) Республикасы халыклары ассамблеясының 30 еллыгын бәйрәм итүдә актив катнаштык. Бу гасырларга калачак әһәмиятле чаралар.

Шуны да билгеләп үтәсем килә, без Ерак Көнчыгыштагы барлык татар иҗтимагый оешмалары белән тыгыз элемтәдә торабыз. Кая гына барсак та, Хабаровск, Владивосток яки Көньяк Сахалинск булсынмы ул, безгә һәр җирдә килеп туган мәсьәләләрне хәл итәргә ярдәм итәчәкләр. 

- Федераль Сабантуй алдыннан Татарстанда яшәүче барлык якутларга һәм якташларыгызга нәрсә теләр идегез? 
- Безнең иҗтимагый оешма татар халкының гореф-гадәтләрен, мәдәниятен саклау, милләтара мөнәсәбәтләрне ныгыту өчен оештырылган. Татар һәм якут халыкларының уртак яклары күп, без Россиянең төрки телле халыкларына карыйбыз. Федераль Сабантуй кебек милли бәйрәмнәр үткәреп, без мәдәниятләребезнең, милләтләребезнең, халыкларыбызның берлеген күрсәтәбез. 
Хәзер махсус хәрби операциядә безнең егетләр – татарлар, руслар, якутлар, башка милләт вәкилләре безнең уртак мәнфәгатьләребезне, Россия мәнфәгатьләрен иңгә-иң куеп яклый. Без – бердәм халык, бары тик бергә генә без нык булачакбыз, шул чакта гына барысы да кулыбыздан киләчәк. Кунаклар Федераль Сабантуйга килеп, милли уеннарыбызны күргәч, халыкларыбыз мәдәнияте белән танышкач, милли киемнәребезне күргәч, без бердәм халык икәнебезне аңлаячакбыз. Без тынычлыкта һәм татулыкта гомер итәргә, Россия исемле бер зур, тату гаиләдә яшәвебез белән горурланырга тиеш.

Чыганак: yakutia-daily.ru

Фотолар шәхси архивтан