Укытучы нинди булырга тиеш?

Ел ярым элек кызым белем алган уку мәктәпкә яңа рус теле һәм әдәбияты укытучысы килде. Беренче уку көненнән үк балаларны үзенә гашыйк итте ул. Аңа кадәр бу предметны укыткан берникадәр сәеррәк мөгаллим белән җир һәм күк арасы инде менә. Укытучыга олы хөрмәттә тәрбияләнгән кеше буларак, мәктәптә гел чын-чынлап үз һөнәренең патриотларын, предметын укучылары өчен кызыклы итә белгән укытучыларны гына күрәсе килә.

Бер көнне кызымның кинога барып кайтуыннан соң, укытучының бурычлары турында уйландым әле. Аның җилкәсендә дәрес уздыру, электрон журнал, тиешле башка документларны тутырып, хисаплар бирү, шуның белән вәссәләм, диләр хәзер. Хәтта балалар тәрбиясенә дә мөгаллимнәрнең катнашы юк, имеш. Моңа әти-әни җаваплы, бетте-китте.

Күп укытучылар, чыннан да, хәзер шул тиешен башкара да, артыгын эшләми. Чын энтузиастлар гына тиеш-тиеш түгелгә карамыйча, җанын биреп әллә ниләр уйлап таба. Вакытын да, көчен дә, хәтта дәресләрен кызыклы итү өчен кирәкле әсбапларга үз акчасын да кызганмый. Алда телгә алган рус теле укытучысы менә шундый үрнәкләрнең берсе.

Беренче ата-аналар җыелышында ук үзенә без, өлкәннәрне дә үзенә гашыйк итә алды ул. Кабинетка тиз-тиз атлап, кечкенә генә буйлы, түгәрәгрәк кенә хатын-кыз килеп керде. Бик яшь тә түгел үзе, 30лар тирәсе булыр. Укучылары, үз предметы турында сөйли башлагач ук, аның үз һөнәрен йөрәк кушуы буенча сайлавына бер шик калмады. Яңгыравык матур тавышлы, күзләре ут булып яна, бер тик тормас үзе. Укучыларның берсен дә тәнкыйтьләми. Һәр укучының өстенлекләрен билгеләп үтеп, “китек”ләрен йомшак кына әйтеп узды.

Шул ук елның ноябре ахырында мәктәп төркеменә сыйныф җитәкчесеннән Әниләр көне уңаеннан чәй эчү оештыру тәкъдиме килеп иреште. Чәй өстәлләрен үз көчебез белән әзерләсәк, программасын рус теле укытучысы үз өстенә алган булып чыкты. Кызыклы сораулар, презентацияләр әзерләп, квиз оештырылды. Бу чарада аның никадәр ялкынланып эш итүен үз күзләребез белән күрдек. Үрнәк дәрес инде менә! Сыйныф җитәкче дә түгел, гади укытучы гына үзе. Эштән соңгы вакытын кызганмыйча, без, әниләр өчен менә дигән бәйрәм ясады.

Узган Яңа ел алдыннан исә ул рус телен үзләштерүче балалар өчен туган тел дәресендә Петр I заманнарындагы кебек бал-маскарад үткәрергә алынган. Малайлар классик костюмнар, кызлар озын бал күлмәкләрен, битлекләрен киеп, кулларына җилпәзәләрен тотып, үткән гасырга кайтып килделәр.  Шул заманда яшәгән ирләрнең һәм хатын-кызларның үз-үзен тотышын, биюләрен өйрәнеп, тамаша оештырдылар.

Ә күптән түгел укытучылары балаларны кинотеатрга Пушкин турындагы фильмны карарга алып барды. Без укыганда да театр-киноларга йөртүләр мәктәп программасында бар иде. Берсендә “Достоевский”ның “Преступление и наказание”сын караганыбыз хәтердә. Тагын бер истә калганы – татар әдәбияты кысаларында Опера һәм балет театрына “Башмагым”ны карарга баруыбыз. Ул чакта теләр-теләмәс кенә ризалашуым истә. Акчасызлык заманы да бит әле, ә монда фәлән кадәр акча җыялар. Әмма шунда барып кайтуыбыз бүгенгә кадәр истә калды бит, әй.

Пушкин турындагы кинога кызым да теләмичәрәк кенә киткән иде. Янәсе, биографик, тарихи фильмнарны яратмый. Шул көнне кичен “Ничек соң фильм?» дигән сорауга “Ошамады, нигә кирәк иде ул”, дигән аһ-зарларны ишетермен дип әзерләнгән идем. Гаҗәпкә, кызым баруына сөенеп туя алмады. Шул кадәр илһамланып кайткан ки, безгә дә фильмны һичшиксез карарга киңәш итте. Балаларның фильмны шул рәвешле уңай кабул итүе әлегедә баягы укытучы тырышлыгы булып чыкты. Укучыларны алып барыр алдыннан, алдагы көнне фильмны үзе барып караган ул. Аннары дәресе вакытында геройлар – кемнең кем булуы, андагы вакыйгалар – ни сәбәпле шулай килеп чыгуы турында берникадәр аңлатмалар биргән. Фильмның эчтәлеген ачып салмаган, әмма балаларга берникадәр белем туплап барырга ярдәм иткән. “Менә ичмасам, укытучы бу!”, - дип чираттагы тапкыр сокландым.

Укытучы исемен горур йөртүчеләр, балалар күңеленә белем генә салып калмыйча, рухи яктан да баетучылар, укучылары белән бер дулкында булучылар бер шушы рус теле укытучысы гына түгел, билгеле. Безнең мәктәптә дә, башкасында да бар алар, күп алар – шунысы сөендерә. Гел шундыйлар гына булсын иде дә – төрлесе очрый. Әмма начарны язучылар болай да күп, матур үрнәкләрне күрсәтәсе, алар турында сөйлисе килә.