Чүп заводы төзелешен халык белән хәл итәчәкләр

Күптән түгел «Шәһри Казан» журналистлары Казанда көнкүреш калдыкларын, чүп-чарны эшкәртү, аралау, юкка чыгару белән шөгыльләнгән иң зур оешмаларның берсе - «Торак-коммуналь хуҗалык предприятиесе» җаваплылыгы чикләнгән ширкәтенең эшчәнлеге белән танышып кайткан иде.
Татарстанда калдыкларны күмүдән бигрәк, аларны икенчел чимал буларак куллануга басым ясыйлар. Тик ничек кенә булмасын, чүп-чарның бик азы гына эшкәртелә. «Чүплекләрдән арыну өчен, Казан янында заманча чүп-чар яндыру заводын төзергә җыеналар» дигән хәбәр дә таралды. Халыкта ул шактый шау-шу уятты. Берәүләр аны экологик яктан зыянлы дип уйласа, икенчеләр, бәлки, чынлап та тонналаган чүп-чарны эшкәртүдә нәтиҗәле алым булыр, дип өметләнә.
Гыйнвар аенда Татарстан делегациясе Мәскәүгә баргач, Бирюлево сәнгать зонасында урнашкан заманча чүп-чар яндыру заводы эшчәнлеге белән танышып кайткан иде. Делегацияне Дәүләт Советының экология, табигатьтән файдалану, агросәнәгать һәм азык-төлек сәясәте комитеты рәисе Таһир Һадиев җитәкләде.
- Мәскәү чүп-чарны эшкәртүдә заманча принциплар куллану буенча Россиядә иң алга киткән шәһәр булып санала, - ди Таһир Һадиев. - Тик ничек кенә булмасын, андагы өч завод та барлык көнкүреш калдыкларының 10 процентын гына эшкәртергә сәләтле.
Татарстан делегациясе шул өч заводның берсендә булган. Көн саен бирегә мең тоннадан артык көнкүреш калдыклары китерелә икән. Предприятиенең төп принцибы - чүп-чарны экологик яктан куркынычсыз итеп эшкәртү һәм шул ук вакытта энергияне дә саклык белән куллану. Чүпне махсус пар көче җайланмасы белән эшкәрткәндә, электр энергиясе эшләп чыгарыла. Шул рәвешле Мәскәүдә 48 мең хуҗалык җылылык һәм кайнар су белән тәэмин ителә. Россиядә мондый заводларны табигатьне саклау законнары кысаларында төзиләр.
- Быел Россиядә «Калдыкларны тулысынча күмеп бетерү» пилотлы проекты гамәлгә ашырыла башлады. Аның кысаларында Мәскәү өлкәсендә - дүрт, Казанда бер чүп-чар яндыру заводы төзү ниятләнелә, - диде комитет рәисе. - Бүген завод төзү өчен шәһәрдән ун чакрым ераклыкта хәзер ябылган «Самосырово» чүплеге янындагы «Восточный» полигоны тирәсендә урын билгеләнгән. Төзелеш 2021 елда төгәлләнер дип фаразлана.
Әңгәмәдәшебез әйтүенчә, завод елына 550 мең тонна калдык эшкәртергә сәләтле. Биредә каты көнкүреш калдыклары махсус казанда яндырылачак, термик таркату технологиясе кулланылачак.
- Күмелгән чүп-чар күләмен ул ун тапкырга киметергә ярдәм итәчәк. Өстәвенә, республика җитәкчелеге чүп-чарны яндырудан электр һәм җылылыкны тәэмин итә торган энергия дә алырга җыена, - дип искәртте Таһир Һадиев.
Без завод төзү уңаеннан туган каршылыклы фикерләр турында искә төшердек. Әңгәмәдәшебез күп нәрсә халыкның завод эшчәнлеге турында хәбәрдар булмавыннан дигән фикердә.
- Халыкның: «Чүп-чар эшкәртелгәндә, токсиннар бүленеп чыкмыймы, алар сәламәтлек өчен зыянлы түгелме?» - дип борчылуы аңлашыла. Бүген чүп-чарны эшкәртү өлкәсендә заманча, яңа, куркынычсыз технологияләр кулланыла, - диде ул һәм халык фикере дә аяк астына салып тапталмаячак дип искәртте: - Федераль законнар җыелмасы нигезендә бары иҗтимагый тыңлаулар, дәүләт экология экспертизасын узганнан соң гына завод төзергә рөхсәт биреләчәк. Халык чын-чынлап табигать өчен борчыла икән, һәр кеше билгеле бер көнне 15-20 минут вакытын үзе яши торган тирәлекне җыештыруга багышласын иде. Моның өчен бер чара уйлап табарга кирәк. Табигатьне саклауга халыкны никадәр күбрәк җәлеп итсәк, нәтиҗәсе дә шулкадәр күбрәк булачак. Каты көнкүреш калдыкларын аерып җыю культурасын булдыру да мөһим, чүп-чарны тиешсез урынга түгү өчен бәлки штрафларны катгыйландырырга кирәктер.
«Казанда гына да ел саен 600 мең тонна каты көнкүреш калдыклары җыела. Бу сан ел саен арта бара. Чүп-чарның бары 7-10 проценты гына икенчел чимал буларак эшкәртелә. Калган калдыклар Казанда ике полигонда күмелә. Икенче полигон әле сентябрьдә генә эшли башлады. Әмма аның хезмәт итү вакыты бары ун елга исәпләнгән. Шуңа да 2026 елларга шәһәр халкының үз калдыкларына күмелү куркынычы бар. Нәтиҗәдә әйләнә-тирә мохит тә, һава да пычраначак. Бүген моңа охшаш хәл Чиләбе, Мәскәү өлкәләрендә, Россиянең башка субъектларында күзәтелә. Чүп-чарны термик таркату ысулы белән эшкәртү күпкә отышлырак».
Илдар Мөхәммәтҗанов фотосы
Иң мөһим һәм кызыклы язмаларны Татмедиа Telegram-каналында укыгыз
-
3 февраль 2023 - 08:57Гомер буе кешедән качып очраштык Мине бер сорау борчый. Бәлки сез бу сорауга җавап бирерсез. Әйтегез әле, ярату – гөнаһмы ул? Кешегә гашыйк булып, аны яратып яшәү начар гамәлме?12601
-
2 февраль 2023 - 16:00Руслан Дәминов: "Соңгы тапкыр зур сәхнәдә 60 яшьлегемә оештырган юбилей концертымда җырладым" Татарстанның атказанган артисты Руслан Дәминовның бүген туган көне! Мәртәбәле җырчыбызга 74 яшь тулды. Туган көне белән котлап шалтыратсам, аның бассейннан кайтып килеше! Гадәттәгечә, якташлар якынлыгын тоеп, шаярып сөйләштек.48702
-
2 февраль 2023 - 15:27Шаляпин яши Казанында җыр булып һәм һәйкәл булып Рөстәм Миңнеханов карары нигезендә, дөньякүләм танылган опера җырчысы Федор Шаляпинның тууына 150 ел тулуга багышланган мәдәни чаралар республикада ел дәвамында алып барылачак.37301
-
2 февраль 2023 - 14:22Даун синдромлы кызларын үзләренеке түгел дип уйлап ДНКга биргәннәр Чаллыда яшәүче ирле-хатынлы Даун синдромы куелган кызларын үзләренеке түгел дип яшәгән.107102
-
2 февраль 2023 - 14:01Фәрит Мөхәммәтшин республиканың көньяк районнарында эш сәфәрендә Бүген ТР Дәүләт Советы Рәисе Фәрит Мөхәммәтшин республиканың көньяк районнарында эш сәфәрендә. Көннең беренче яртысында ул Аксубай районында булды, анда капиталь ремонттан соң ачылган үзәк район хастаханәсен карады, медицина хезмәткәрләре һәм пациентлар белән аралашты, шулай ук район советының хисап сессиясендә катнашты.88800
-
2 февраль 2023 - 13:23Дустым яраткан кешесеннән кыйналып яшәде Якын дустымның тарихы турында бәян итәргә булдым. Айсылу (исемен шулай дип әйтик) яшьли ятим калды. Әтисен 12 яшендә югалтты, әнисе яман чирдән киткәндә, Айсылуга 15 яшь иде. Ул инде 9нчы сыйныфтан соң эшләде, мөстәкыйль булып үсте.175202
-
2 февраль 2023 - 11:20Петуниягез “кабарып”, матур булып үссен дисәгез... Иң элек сыйфатлы орлык сайларга кирәк. (Бу һәр үсемлеккә дә кагыладыр, мөгаен). Агрофирмалардан булган орлыкларга өстенлек бирегез. Алар чагыштырмача кыйммәтрәк тора, әмма гадәттә эшкәртү аша узган һәм капсулага ия була.69401
-
2 февраль 2023 - 10:31Рөстәм Миңнеханов юлларда кеше һәлак булуның өч төп сәбәбен атады Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов Татарстан юлларында юл-транспорт һәлакәтләрендә үлүчеләрнең өч төп сәбәбен билгеләде. Бу хакта ул Татарстан Республикасы Министрлар Кабинетының һәм Татарстан Республикасы буенча Эчке эшләр министрлыгының уртак утырышында хәбәр итте. Утырышның төп темасы - Татарстан Республикасында юл хәрәкәте иминлеген арттыру, юл-транспорт һәлакәтләрен һәм аларның авыр нәтиҗәләрен киметү чаралары.26900
-
2 февраль 2023 - 10:03«Хәзер балаларга мәктәптә укыганда ук, Мәскәүдән фатир алып куялар», яки биш мәчетле Сафаҗай авылында күргәннәр Түбән Новгород өлкәсе Сафаҗай авылына сәяхәтебез Россия мөселманнары Диния нәзарәте үткәргән “Фәезханов укулары”на бәйле булса да, авылның иңләп-буйлап йөрергә, уңган-булган кешеләре белән аралашырга, мәктәбен-базарын һәм мәчетләрен күреп кайтырга да өлгердек.37326
-
2 февраль 2023 - 09:14Әти-әни сөйгәнем белән кавыштырмады Әти-әниләрнең яшьләр тормышына кысылуы, мәхәббәтләренә аяк чалулары турында гел язып торалар. Миндә дә булды андый хәл. Күп еллар үтсә дә, искә алып язарга булдым әле. Күпме сулар акса да, онытылмый, күңелемдә истәлек булып саклана ул.200812
-
2 февраль 2023 - 09:00Нияз Җәләлов: "Укымыйча да җырчы булып була" Нияз Җәләлов – 42 яшендә сәхнәгә чыгып танылган җырчы. “Кило ярым перәннек” җыры үзе генә дә ни тора! Бүген популярлыгы бераз кимесә дә, иҗат итүен дәвам итә.85104
-
1 февраль 2023 - 15:26Ленар Зәйнуллин: "Театрга гашыйк тамашачы фикеренә колак салабыз” Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгының йомгаклау коллегиясенең киңәйтелгән утырышында Милли мәдәниятләр һәм гореф-гадәтләр елының тантаналы ачылышы булды. “Казан Экспо” залында үткән чарада Г.Тукай исемендәге Әтнә Татар дәүләт драма театры артистлары “Сабан туе” күренешен күрсәтте.42600
-
1 февраль 2023 - 14:43"Акчасы булганнар немец машиналарын ала, булмаганнар - үзебезнекен..." Яңа машина сатып алучыларның саны 60 процентка азайган. «Автостат» аналитик агентлыгы хәбәр иткәнчә, бигрәк тә премиум-класслы автомобильләр аз сатыла башлаган. Элек ул гомуми машина базарының 10 процентын тәшкил итсә, узган ел ахырына аның өлеше 3 процентка кадәр кимегән.55000
-
6 октябрь 2022 - 13:44Бахчасарай авылы. Кырымныкы түгел.
-
3 февраль 2023 - 08:36Без имениЧит жир ул чит ил,а север ул уз илен,нишлэп ул чит жир булсынӘти-әни сөйгәнем белән кавыштырмады
-
3 февраль 2023 - 08:34Без имениЭ нигэ Казанда гына, Татарстан буенча тугел, андый парларны куп дип белэлэр ме эллэ, минем кайнатам белэн кайнанам бергэ 64 ел гомер итэлэр, Ходай куп курмэсен. Исэн-сау ,тигезлектэ яшэргэ язсын аларга .Гаилә юбилейларын билгеләп үткән парларны акчалата бүләк көтә!
-
3 февраль 2023 - 08:29Без имениКоткэн идем бу информацияне, чонки егетебез катнаша, анын жинуен хэм барысынын да имгэнмичэ кайтуларын телимКөрәш буенча Татарстан беренчелегенең беренче парлары билгеле
-
3 февраль 2023 - 00:05Без имениБик дөрес сүзләр, 50 яшендә узенэ иптәш тап дигән сүз дә дөрес түгел, ир карап яшэгэнче рәхәтләнеп узен генэ торуына ни житэ, тынычлыгынны бызып, узен теләгән вакытта торасын, ятасын, нэрсэ телисен шуны ашыйсың, әллә нинди ирләр була, тәмле итеп пешергэн ризык ны да тэмле булган дип ашый да белми кайсы берсе агач телле булалар, шуңа күрә уз кадереңне узен белеп ялгыз яшэуе якшырак тыр минем чэ, алдан язганнар га җавап сез апасын әнисен тыңлаган булса дигэн сез ике тапкыр кияудэ булган бит инде, уз узенне карап тынычлыкта яшэргэ насып булсынБалам юклыгына үкенмим
-
2 февраль 2023 - 23:19Без имениНияз молодец,хоть бер кешелекле артист бар икэн.Рэхмэт яусын жылы энгэмэн очен!Эльмира Сөләйманова вафатына 40 көн: "Сезне күргәч, Эльмирам кайткан кебек булды"
-
2 февраль 2023 - 18:38Без имениКуптэн басылган язма булса да,минем шикелле хэзер генэ укучылар да булырга момкин.Авторның фикерлэре,китергэн мисаллары белэн тулысынча килешэм.Тик берсе белэн бэхэскэ керэм:бала Аллаһ булэге.я табаласын я юк.ботен кеше дэ чит баланы тэвэкэллэп тэрбиягэ алалмый.шуна да узен очен табарга булган дип кеше йорэген бозу ярамый,алын артлы абортка чапкан булса,ник тапмадын дияргэ момкин.Аллаһ бирмэсэ табып булмый жэмэгать.Балам юклыгына үкенмим
-
2 февраль 2023 - 17:52Без имениПилмэ тугел, Пильна районы. Сафажэйдэ Пильнэй дип сойлилэр.«Хәзер балаларга мәктәптә укыганда ук, Мәскәүдән фатир алып куялар», яки биш мәчетле Сафаҗай авылында күргәннәр
-
2 февраль 2023 - 12:16Без имениБыл, видел - восхищаюсь!«Хәзер балаларга мәктәптә укыганда ук, Мәскәүдән фатир алып куялар», яки биш мәчетле Сафаҗай авылында күргәннәр
-
2 февраль 2023 - 10:26Без имениБула ди шул андый хэллэр, йорт иясе хулиганить итэ, бер танышым сойлэгэне исемэ тоште: ире ойдэ булмаганда бу яшь хатынга килеп кочаклап китэ торган булган, артыгы булмаган боларнын, бер кон бу хатында иптэш кызы кунган, иртэн торгач ,эйтте ди, ник кисэтмэден, сездэ бит йорт иясе бар икэнен, тонлэ минем янга килде дигэн"Җен хатыны" (Дамир Бәдриев)
-
1 февраль 2023 - 22:32Без имениБик шәп! Әйбәт барып чыксын!“Кырык дүртнең май аенда” фильмына кастинг узачак
-
1 февраль 2023 - 12:49Без имениКонкретно гына сорауга бер җавап юк. Боталагансыз да боталагансызРәгаиб кичәсен ничек уздырырга?
-
31 гыйнвар 2023 - 15:22Без имениИиии балакаем,3 нчесенэ 1 яшь кенэ тулган бит....План тутырам дигэн кебек...Танылган алып баручы Илмир Ямалов дүртенче тапкыр әти булды!
-
1 февраль 2023 - 11:51Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры актеры Илтөзәр Мөхәммәтгалиев: "“Шуны уйныйсым килә!” – дип, артист чатырдап торырга тиеш" Илтөзәр Мөхәммәтгалиев таланты киңкырлы. Сәхнәдән тыш, телевизор экраннары аша да халык күңеленә күпер сузарга өлгерде. Шәхсән үземә шигъриятне аңлавы, шигырьләр аша йөрәкләргә матурлык салуы белән дә якын.61701
-
17 гыйнвар 2023 - 11:28Ринат Таҗетдинов: «Дүрт бертуганымны җирләргә туры килде» Заманында СССРның халык артисты Шәүкәт Биктимеров аның яшь чагында ук: “Бу егет безнең театр өчен туган”, - дип бик дөрес әйткән. Әнә шул талант иясе – Татарстанның һәм Россиянең халык артисты, Г.Тукай исемендәге һәм СССРның дәүләт бүләге иясе Ринат Таҗетдиновка гыйнварның беренче көнендә 85 яшь тулды.260501
-
23 декабрь 2022 - 09:55Миләүшә Айтуганова: “Татарстанда кино өлкәсенең үз инфраструктурасы юк” Бүген Татарстан киноиндустриясендә яңа сулыш ачылды кебек. Фильмнар да, сериаллар да төшерелә, кайберләре прокатка да чыга, кыскасы, әлеге юнәлеш үзенең тормышы белән яши.514801
-
2 февраль 2023 - 14:01Фәрит Мөхәммәтшин республиканың көньяк районнарында эш сәфәрендәБүген ТР Дәүләт Советы Рәисе Фәрит Мөхәммәтшин республиканың көньяк районнарында эш сәфәрендә. Көннең беренче яртысында ул Аксубай районында булды, анда капиталь ремонттан соң ачылган үзәк район хастаханәсен карады, медицина хезмәткәрләре һәм пациентлар белән аралашты, шулай ук район советының хисап сессиясендә катнашты.88800
-
3 февраль 2023 - 10:07ИлГәрәй: "Безнең яңалыгыбыз бар!" Җырчы ИлГәрәй хатыны Айгөл белән фотосессия үткәргән.3200
-
27 гыйнвар 2023 - 08:45Каен бөресе, нарат каерысы җыеп калыгыз! Кышын табигать йоклый дибез. Ялгышабыз!... Табигать ел әйләнәсе кешелекнең саулык сагында. Дару үләннәрен иртән яздан алып, соңгы көзге җимеш өлгергәнче генә җыялар дигән фикер дә дөреслеккә туры килми. Кайбер дару үләннәрен нәкъ менә кышын җыярга кирәк тә.206702
-
27 гыйнвар 2023 - 09:37"Акылым белән каршы килсәм дә, иреннәрем карыша алмады. Балага уздым..." Ирем белән дүрт ел яшәп, балага уза алмадым. Бар да яхшы, ул – әйбәт ир, мин аны яратам, ләкин түшәктәге тормышыбыз барып чыкмады кебек. Чөнки иремнең моңа исе китмәде, ә мин һәрвакыт назга тилмердем, сусадым. Үзенә бу хакта әйтеп карадым, ләкин файдасы булмады.370925
-
27 гыйнвар 2023 - 10:44Паспорты да, ковидтан прививка ясатуына справкасы да бар, яки бомжлар кайдан барлыкка килә? 2017 елның җылы көзе иде. Маяковский урамы буенча ашыкмый гына йөрүем. Шулчак ике катлы иске йортка күзем төште. Таушалган, күп кенә тәрәзәләре инде ватылган, ишегенә “Керү катгый тыела” дип язылып куйган...144502
-
27 гыйнвар 2023 - 13:44Әнвәр Нургалиевның хатыны Ирина: "Әнвәрнең 15 баласы бар" Казанда Башкортстанның халык, Татарстанның атказанган артисты Әнвәр Нургалиев концертлары башланды. Җырчының Казандагы гастрольләре ел да туган көненә туры килә – бу инде матур традициягә әверелде. Быел да шулай.6409111
© ТАТМЕДИА. Все материалы, размещенные на сайте, защищены законом.
Перепечатка, воспроизведение и распространение в любом объеме информации,
размещенной на сайте, возможна только с письменного согласия редакций СМИ.
При поддержке Республиканского агентства по печати и массовым коммуникациям «ТАТМЕДИА».
Наименование СМИ: Шахри Казан (Город Казань)
№ свидетельства о регистрации СМИ, дата: Эл №ФС77-47630 от 06.12.2011
выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи,
информационных технологий и массовых коммуникаций
ФИО главного редактора: Сабиров Радик Рашидович
Адрес редакции: 420066, г. Казань, ул. Декабристов, д. 2
Телефон редакции: (843) 222-05-41, 8 (917) 851-69-62
Политика о персональных данных
Антикоррупционная политика