Күмәргә иртәрәк әле...

Мәскәүнең баш уку йортында (МДУны зурлап әйтүем) белем алучы бер танышым кунакка кайткан иде. «Төркемдәшләрем минем Татарстаннан булганыма көнләшәләр», - ди бу. Тумышы белән Бөгелмәдән булган Ленараның рус телен дә, татар телен дә камил белүе рус телен генә белүче студентлар тарафыннан олы дәрәҗә буларак кабул ителеп, кыз ак көнчелек объектына...
Икесе дә дәүләтнеке саналса да…
Шул хәлне ишеткәч, Татарстаныбыз, татар телебез өчен горурланып куйдым. Мәскәү кадәр Мәскәү халкы безнең тел турында шундый фикердә булсын әле! Әмма горурлык хисе артыннан ук аптырау хисе килде: ни өчен татар теле үз Ватаны - Татарстанда шундый дәрәҗә, абруйга ия түгел соң?!
Ана телебезне саклап калу, үстерү, миллилек хисләрен үтермәү турында сөйләсәк, ишетсәк тә, гамәлдә бу сөйләнгәннең чиреге дә эшләнми. Ата-аналар балаларының аңнарына кечкенә чакларыннан ук рус телен сеңдереп үстерәләр, көндәлек тормышта татар теленең файдасы өч тиен, дип фикер йөртеп, аларны рус мәктәпләренә укырга бирергә тырышалар.
Шәһәр урамнарында, кибетләрдә, җәмәгать транспортында бер авыз татарча сүз ишеткән юк: безне аңламаслар, соравыбыз көлке тоелыр, дип уйлап, туган телебездән оялып-кыенсынып, телне вата-вата булса да, русчалатып сорау бирәбез, аңлатып маташабыз. Каршы як та, татар кешесе булып чыкса да, әңгәмәне русча дәвам иттерә. Син нәрсә, аның кай ягы ким!
Кибет-фәлән, оешма-мазарларның да «тормыштан артта калган» буласылары килми. Шуңа күрә Казан буенча атамалар-исемнәрдә, керү ишекләре өстендә, элмә-такталарда, реклама щитларында чат рус сүзләре генә очратабыз. Татар телле клиентларны җәлеп итәр өчендерме, башка максат беләндерме - берән-сәрән генә күзгә чалынган барлы-юклы татарча язылган атамаларның башкарырга тиешле миссияләрен чынлап торып үтәүләре нык шикләндерә, чөнки «Чәчәкләр» - «Чэчэклэр»гә, «Ашханә» - «Ашхана»га, хәтта кыйблабыз «Көньяк» та исерткеч эчемлек «Коньяк»ка әверелә дә куя.
Һәркемгә мәгълүм хакыйкать: татар телен авыл саклый. Балансны контрольдә тотарга авылларга педагогика көллиятләре һәм университетларының татар теле укытучыларын әзерләү бүлекләре, КФУның (элеккеге В.И. Ленин исемендәге КДУ) татар теле һәм әдәбияты белән журналистика факультетлары, милли газета һәм журналлар ярдәмгә килә. Татарстанның калган яртысы урысча сөйләшә яки урысча сөйләшеп маташа. Конституция буенча ике дәүләт телле Татарстанда татар телен урыс теле кысрыклап чыгарып бара, дигән аяныч нәтиҗә ясарга була моннан. Тик шулай да…
Сөенечле хәбәрләр
Тик шулай да татар телен җир астына күмәргә иртәрәк әле. Соңгы арада тел «үлеме» белән көрәш турындагы сүзләрне ишетеп кенә калмыйча, азмы-күпме эш, селкенү дә сизелә башлаганын да күрергә була. Бу хәлгә республика җитәкчесе алмашыну да зур уңай тәэсир ясаганын әйтергә кирәк.
Яңа 2012 елдан татар телен үстерүгә кагылышлы ике куанычлы яңалыктан хәбәрдар булдык. Аның беренчесе - теләге булган кешеләр өчен КФУда татар теленә өйрәтү курслары эшли башлау. Икенчесе - балалар бакчаларында татар балаларына - рус телен, русларга татар телен укытуны гамәлгә кертү. Моның беренчесе ватандашларыбыз арасында артык дан казанмас та бәлки, әмма икенчесенең зур әһәмияткә ия булганлыгы һәм зур файда китерәчәге ачык күренеп тора. Балаларны яңа методика буенча укытырга ниятләнелә. ТРның фән һәм мәгариф министры Альберт Гыйльметдиновның әйтүенчә, телләр «моңа кадәр яшәп килгән һәм хаталы булган юл буенча - филологик тәрбия буларак түгел, ә яңа ысул нигезендә аралашу чарасы, яшәү инструменты сыман» өйрәтеләчәк. 4-5 яшьләрдәге Татарстан балалары ике телдә дә 62 сүз белергә, ә 4 нче сыйныфка җиткәндә, аларның сүзлек запасы инде 1167 сүзгә туларга тиеш булачак, дип планлаштырыла. Моның өчен мультфильмнарны, әкият һәм җырларны күпләп татарчага тәрҗемә итү, балалар өчен яңадан-яңа тапшырулар уйлап чыгару эше кузгатылып җибәрелгән инде.
Уңышлар сиңа, татар теле!
Иң мөһим һәм кызыклы язмаларны Татмедиа Telegram-каналында укыгыз
-
16 гыйнвар 2021 - 18:28Нурулла хәзрәт Зиннәтуллин: "Elvin Grey никахка кадәр Инзиләне кочакламаган да, үбешү турында әйтеп тә тормыйм" Бүген татар эстрадасының тагын бер буйдак егете гаилә корды.285802
-
16 гыйнвар 2021 - 16:25Элвин Грей өйләнә! Бүген татар эстрадасы иң көнләшерлек буйдагы белән саубуллаша. Күптән түгел ул сөйгәне, Ижау кызы Инзиләгә тәкъдим ясый һәм ул «Әйе!» дип җавап бирә!495803
-
16 гыйнвар 2021 - 14:30Рөстәм Миңнеханов җылылык өчен түләүләр буенча аңлату эшен активлаштырырга чакырды Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов декабрь аенда республика халкына җылылык өчен түләүләрнең артык килүенә игътибар итәргә, бу юнәлештә аңлатма эшләрен активрак алып барырга чакырды. Шулай ук ялгышлар булган очракта, аларны төзәтергә өндәде.201201
-
16 гыйнвар 2021 - 12:02Арчада авыру эләктергән 3000гә якын терлекне сугымга җибәрергә мәҗбүрләр Көз көне кош гриппы аркасында республиканың берничә районында җиде мең баш каз юк ителгән иде. Инде тагын бер күңелсез яңалык. Арча районының Курса-Почмак авылында урнашкан «Ак Барс» агро хуҗалыгында сыерларда туберкулез авыруы ачыкланган. Бу якынча 2800 баш сыер. Алардан башка бозаулар да бар.50000
-
16 гыйнвар 2021 - 11:52Пенсия артты. Пенсиягә чыгу яше дә артты Пенсия өлкәсендәге яңалыклар, быелга планнар хакында Татарстан пенсия бүлеге идарәчесе Эдуард Вафин еллык коллегиядә сөйләде. Бала туу, инвалидлык группасы билгеләнү, пенсиягә чыгу – менә бу өч очракта пенсия бүлеге гражданнарга дәүләт хезмәтләре сайты аша хәбәр итә. Хезмәтләр санын киләчәктә күбәйтергә җыеналар.81000
-
16 гыйнвар 2021 - 11:43Ашыгыч ярдәм: тоз белән дәвалау ысулын онытып бетермик Тозлы бәйләвечне электән үк кулланганнар. Арзан да, җайлы да ысул турында хәзерге буын исә белеп тә бетерми. Югыйсә ул бик күп чирдән файдалы.74802
-
16 гыйнвар 2021 - 10:49“Ярый әле, барыбыз да исән...”: күп балалы гаилә янгыннан соң урамда калган “Балалар!” дип уйлап куя шунда ун бала әнисе, йөрәге жу итеп. Ул арада 21 яшьлек Коля зур тәвәкәллек күрсәтеп, балалар бүлмәсенең тәрәзәсен ватып, эне- сеңелкәшләрен берәм-берәм тартып ала. Куллары пыялага киселә, пешә дә.52901
-
16 гыйнвар 2021 - 10:00Яңа ел грипп кебек: бер атнадан үзе китә (мәзәкләр) Акулалар кешеләргә сирәк һөҗүм итә башлаган. Балыклар да тәм аера шул – силикон һәм ботокска исләре китми!31100
-
16 гыйнвар 2021 - 08:10Төш нәрсә ул? (Балалар турында өлкәннәр өчен хикәя) Бүген дә, әнисе уятуга, күзләрен угалап, яткан килеш кенә сүз башлады ул. Бу сөйләшү, мәңге бетмәс төсле, әле шактый вакыт дәвам итте.29800
-
15 гыйнвар 2021 - 19:44Татарстанда Дәүләт хезмәтләре порталы аша COVID-19ка каршы вакцинациягә язылу башлана Татарстанда СОVID-19 вакцинациясе темпларын арттырырга ниятлиләр. Бу хакта Татарстан сәламәтлек саклау министрының беренче урынбасары Альмир Абашев хәбәр итте.27700
-
15 гыйнвар 2021 - 18:58Ни өчен Салих Батыев үзен башкорттан татарга үзгәртергә теләгән? Тарих фәннәре докторы Әлфия Галләмова ТАССР Югары Советы Президиумы рәисе Салих Батыевның 1960 елда документларда милләтен башкорттан татарга үзгәртүне сорап гариза язуын әйтте. Бу хакта ул Актанышта үткән «Совет чорында Башкортстан татарлары: социаль-икътисади һәм этномәдәни үсеш факторлары» конференциясендә доклады белән чыгышында сөйләде.27801
-
15 гыйнвар 2021 - 16:09Алия Иксанова - беренче! Кирово-Чепецк шәһәрендә чаңгыда шуу буенча Россия Кубогы ярышларының өченче этабы уза. Бәйгенең икенче көнендә якташыбыз Алия Иксанова Татарстан командасына алтын медаль китерде.27400
-
15 гыйнвар 2021 - 15:18Фатирдагы җылылык өчен түләү бәясе халыкның ачуын кабартты Татарстанда “коммуналь” тарифлар киләсе ярты елда үзгәрмәячәк, аннан соң арткан очракта да, татарстанлыларның күпчелеге өчен 4,4 проценттан да күтәрелмәячәк.74900
-
16 гыйнвар 2021 - 21:42Хәзрәт: "Elvin Grey никахка кадәр Инзиләне кочакламаган да, үбешү турында әйтеп тә тормыйм"
-
16 гыйнвар 2021 - 15:24Без имениМин алай дип эйтмэс идем. Язмыш. 4 аяклы ат та абына. Мин абынгангда мина 20 тугел, 25 иде. Лэкин абындым. Мин дэ баламнын китапларын гына тияп чыгып киткэн кеше.... Бэхетемэ яхшы кеше очрап аякка бастым, бер аллахы тэгалэмэ рэхмэтле. Илсиягэ дэ бары тик бэхет телим“Баланың китапларын ике пакетка тутырып, тараканлы, “съемный” квартирага чыгып киттем”
-
15 гыйнвар 2021 - 08:37Без имениКызганыч. Кичэ кич ишеткэч, ботенлэй кэефлэр китте. Балачак Ералаш белэн бэйлэнгэн. Хэзер инде балалар Ералаш карап усте... Уз традициялэренэ тугры калган, замана узгэрешлэренэ иярмэгэн кызыклы проект авторы... Тыныч йоклаБорис Грачевский вафат
-
15 гыйнвар 2021 - 01:25ТалигаДети эгоисты..о маме и не подумали..как ей жить с такой депрессией ..как с таким горем дальше жить ей???Бер-бер артлы өч үлем: сеңлесе, аның егете һәм кызның абыйсы
-
14 гыйнвар 2021 - 16:52Без имениУзе сөяркәсе бн чыгып утырсын иде сарайга.Татарстанда бер яшьлек сабый быелның иң суык төнендә сарайда кунган
-
14 гыйнвар 2021 - 10:40Без имениБирэ бит Алла Тагэлэ бала шундыйларга ,кемдер еллар буена телэп,сорап йори,котэТатарстанда бер яшьлек сабый быелның иң суык төнендә сарайда кунган
-
14 гыйнвар 2021 - 08:52Без имениУзен шунда кудырасы иде аны.Татарстанда бер яшьлек сабый быелның иң суык төнендә сарайда кунган
-
13 гыйнвар 2021 - 13:46Без имениСиноптикларга бик ышанасы килми.Рәис абый молодец!Марты җылы булса майда кар яварга бик мөмкин.Барчагызга сәламәтлек телим!Март башында ук җәй киләчәк
-
13 гыйнвар 2021 - 07:32Без имениБэхетле,тигез гомер сезгя!15 елдан соң өйләнү: ИлСаф ни өчен хатыны белән язылышмаган булган? (ЭКСКЛЮЗИВ ФОТОЛАР)
-
11 гыйнвар 2021 - 23:59Без имениЯрый исэн калганнар 🙏ходай узе саклаган 🙏"Бала бозлы суга төшеп китте...": тюбингта шуганда булган фаҗига
-
12 гыйнвар 2021 - 06:15Без имениРэхмэт Зифа Кадыйровага мин бик яратып укыйм анын язган эсэрлэренРаил Садриев Зифа Кадыйрованың популярлык серен ачты
-
11 гыйнвар 2021 - 10:42Без имениурыннары ожмахта булсын!ТАССРның атказанган артисты Хәдичә Гыйниятова вафат
-
11 гыйнвар 2021 - 09:20Без имениБу бер генэ очрак тугелдер,кешенен 15 проценты тирэн йокыга киткэн хэлендэ : я ярыла, я кумелэ торгандыр .Моны поталогоанатомнар белэдер.Шундый Уй килде башка.Өч көн моргта яткан мәет уянып чыккан
-
6 гыйнвар 2021 - 09:22Һәр эшсезгә – бер эш урыны. Эш юк диючеләргә җавап Үзизоляция вакытында кайбер оешмалар ябылып тору сәбәпле, күп кеше эшсез калды. Хәзер бу өлкәдә тотрыклылык урнашканмы? Татарстанның Хезмәт, эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министры Эльмира Зарипова белән шул хакта сөйләштек.66100
-
15 декабрь 2020 - 08:55«Соңгы рейс» дип әйтергә ярамый! “Балачактан ук мин бик кызыксынучан идем. Чит илләр, дөньякүләм вакыйгалар, яңалыклар белән һәрдаим танышып барырга, шулай ук төрле китаплар укырга яраттым. Гаҗәп, әмма инглиз телен дә үзем теләп өстәмә үзләштердем... Чит илләргә сәяхәт итү исә иң төп хыялым иде!” – дип тезеп китте балачак хыялларына тугры калган стюардесса Энҗе Хабибуллина.191003
-
5 декабрь 2020 - 13:44Психолог Зөлфия Максутова: «Нормаль ир кешенең социаль челтәрдә гәпләшеп утырырга вакыты да, теләге дә булмый...» Кем дә булса яза башлаганнан соң аның чыннан да очрашу, танышу нияте бармы, әллә чиксез хат язышулар белән башыгызны гына катырырга телиме икәнен ничек ачыкларга соң? Әгәр ике-өч көн язышканнан соң сезне очрашырга чакырмасалар, араны өзәргә тырышыгыз. Бик еракта яшәүчеләр генә искәрмә булырга мөмкин...628404
-
16 гыйнвар 2021 - 14:30Рөстәм Миңнеханов җылылык өчен түләүләр буенча аңлату эшен активлаштырырга чакырдыТатарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов декабрь аенда республика халкына җылылык өчен түләүләрнең артык килүенә игътибар итәргә, бу юнәлештә аңлатма эшләрен активрак алып барырга чакырды. Шулай ук ялгышлар булган очракта, аларны төзәтергә өндәде.201201
-
16 гыйнвар 2021 - 18:28Нурулла хәзрәт Зиннәтуллин: "Elvin Grey никахка кадәр Инзиләне кочакламаган да, үбешү турында әйтеп тә тормыйм" Бүген татар эстрадасының тагын бер буйдак егете гаилә корды.285802
-
10 гыйнвар 2021 - 09:14“Без белмәдек!”: пособие алучылар да, күләме дә арта РФ Хезмәт һәм социаль яклау министрлыгы 3 яшьтән 7 яшькә кадәрле балаларга айлык пособие күләмен билгеләүнең яңа алгоритмнарын эшләгән. Министрлык 2021 елда һәр төбәктә дә мондый төр түләүләрне өч этаплы ясарга тәкъдим итә. Пособие күләме гаилә кеременә бәйле булачак.228300
-
10 гыйнвар 2021 - 09:19"Иптәш нәчәлник": "арпаны бодайдан да аера белми, но командовать итәргә ярата!" Гадел җитәкчеләр булыйк! Таләпчән, шул ук вакытта, кешелекле җитәкчеләр булыйк. Кәеф булмаса да, авыр сүз әйтеп хезмәткәрләрне, хезмәттәшләрне рәнҗетмик. Кеше булыйк...201703
-
10 гыйнвар 2021 - 09:52Гөлназ Сәфәрова беренче үбешүе һәм кызлар белән сугышуы хакында сөйләде Танылган алып баручы Гөлназ Сәфәрова социаль челтәрдә язылучылары сорауларына җавап биргәндә, үзе турында шаккатыргыч фактларны ачты.179501
-
10 гыйнвар 2021 - 11:06Рузилә Хәбибулина: “Җырчы булып китмәвемә үкенмим” Шушы көннәрдә социаль челтәрләрдә бер ханымның шәл бәйләгәндә гармунга кушылып моңлы итеп җырлаган видеосы таралды. Интернеттан кулланучылар аның искиткеч тавыш белән җырлавына сокланып, сәхнә түрендә торырлык җырчы бу дип бәяләделәр.118105
© ТАТМЕДИА. Все материалы, размещенные на сайте, защищены законом.
Перепечатка, воспроизведение и распространение в любом объеме информации,
размещенной на сайте, возможна только с письменного согласия редакций СМИ.
При поддержке Республиканского агентства по печати и массовым коммуникациям «ТАТМЕДИА».
Наименование СМИ: Шахри Казан (Город Казань)
№ свидетельства о регистрации СМИ, дата: Эл №ФС77-47630 от 06.12.2011
выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи,
информационных технологий и массовых коммуникаций
ФИО главного редактора: Сабиров Радик Рашидович
Адрес редакции: 420066, г. Казань, ул. Декабристов, д. 2
Телефон редакции: (843) 222-05-41, 8 (917) 851-69-62
Политика о персональных данных
Антикоррупционная политика