Ирләр – кирәк җирдә гамьле дә, кирәк җирдә – хәтерле дә

Кайчан көйләсен, кайчан чөйләсен, кайчан мактыйсын, кайчан тавыш күтәреп аласын, кайчан эндәшмичә каласын беләбез. Ну менә шул эндәшмичә каласы чакта авызны да ачып куябыз шул. Кәкре кабырга инде, ни әйтсәң дә. Аннан атна-ун көн йөрисең инде, икең дә үз алдына гына карап. Йөрисең инде ул эндәшмичә, әле тиз генә эндәшергә исәп тә юк.

Синең исәп юк та бит, анда аш пешерергә ит кирәк, тавык суясы бар. Тавыгыңны култык астына кыстырып, күршегә кереп китмәссең бит инде! Өйдә өрлек хәтле ирең була торып! Син пешергән ашны ул да ашый бит! Шуннан өйдә тагын татулык урнаша.

Тавык кынамы, нинди үгезләрне егып суялар бит, малай. Ирләр үгезне абзардан бакча ягына алып чыгып киткәндә, белгән бөтен догаларыңны укып, тәрәзәдән карап каласың инде. Әттә мәрхүм әйтмешли, үгездә бит дихий көч, кая алып барганнарын аңлап алса, бөтен Мәмәшир ирләрен чәчеп атарга мужыт. Алла сакласын.

Ә син утырасың, яңа суелган үгезнең бавырын кертеп биргәннәрен көтеп. Юк, син дә утырмыйсың, плитәдә ашың кайный, духовкада бәлешең пешә. Бавыр кыздырырга суганыңа кадәр турап куйган. Дөнья һәркем үз урынын белсә генә көйле бара инде ул. Ара-тирә бераз буранлап алса да. Анысы да кирәк, чамасы, җае белән генә. Саҗидә әнием әйтмешли, ир белән хатынның талашуы – йорт төзәтү ул. Һе, психолог ди менә хәзер. Тормышта һәркемнең үз көе, үз җае. Тормыш трафарет түгел ул.
Гел көйләп кенә тормыйбыз шул инде, тормыйбыз. И, мәгънәсез дибез инде, и мәнсез дибез, и хәтерсез дибез, и гамьсез дибез. Шулай инде, бөтенесе дөрес. Гамьсез дә, хәтерсез дә инде алар. Кибеткә төшкәндә, ярты көн утырып төзегән исемлегең өстәлдә кала инде, артыннан чыгарып бирмәсәң. И картлык дигән була бит әле.

Бабай, Хуҗа Насретдин әйтмешли, яшь чакта да шул идең инде, дисең инде, сүзне озынга сузмыйча. Бик эчкә кереп китсәң, тиз генә чыгып җитеп булмый, 45 еллык хәтернең бер почмагыннан нәрсәне булса да казып чыгарасың. Бу яшьтә хәтәр әйбер ул. Сабырлыкка ни җитә!
Монысы, дуслар, сүз башы гына. Ирләрне яклап, ирләр файдасына әйтәсе килгән сүземне ничә еллар уйлап йөрим инде мин. Шуны языйм әле, йә китеп барырмын да, үзем белән китәр... Моны психологлар беләмени, кабинетта утырып.

Бу дөньяда, туу булган кебек, югалтулар да бар. Үлем-әҗәл беркайчан да көтелгән әйбер түгел. Иң якын кешебезне капка баганасына сөялеп, яшьләр түгеп озатып калабыз без хатын-кызлар.
Ә ирләр бит шул газизләрдән-газиз кешене гүргә куя, ләхеттә калдырып чыга. Аннан, йөрәк ярасын учларына кысып, кабат яшәп китәр өчен ничек көчләр тапканын алар үзләре генә беләдер. Без ирләр кебек була алмаган кебек, алар да безнең кебек була алмыйлар. Булырга тиеш тә түгелләр. Аларга табигать икенче төрле миссия йөкләгән. Шуңа да Пәйгамбәребез (с.г.с.) мәет күмгән җиргә хатын-кызның килүен катгый итеп тыйган. Дөньяга тормыш бүләк иткән кеше ул тормышның балчык астында калып югалуын күрергә тиеш түгел, дигән.

Тәтә (әттәнең апасы) белән Вәккәс җизни Рәшит белән Зәкия арасында өч сабыйларын югалтканнар. Минзифа, Фәридә, Ринат. Нәнә сөйлидер иде, кайсындыр күмеп кайткач, җизни, уф дип урындыкка килеп утырды да: «Әле ярый аналар гүргә куясы булмаган, аннан чыга алмаслар иде алар», – дип әйтте дип.

Сабый баланы кабык белән күтәреп бармыйлар бит, әти кешенең муенына озын «шадра» сөлге бәйләп, шул сөлгегә баланы гамакка салган шикелле салып, әти кеше ике кулы белән баласын кочып, урам буенча бара да бара. Зиратка кадәр. Әле кичә генә бөтен өйне тутырып уйнап йөргән сабыен соңгы тапкыр күтәреп барганда буш кул белән кайтасын уйлап. Габделхәй абый мәрхүм 11 айда менингиттан үлгән Тәнзиләсен шулай күтәреп киткән иде, 1964тә. Нәкъ җырдагыча, ирләргә дә җиңел түгел, җиңел түгел. Алар елап утырса, хатын-кызлар нишләргә тиеш? Менә шул уй аларны тамак төбенә килеп тыгылган төерләрен эчкә йотарга мәҗбүр итәдер дә инде бәлки.

Ирләр – кирәк җирдә гамьле дә алар, кирәк җирдә – хәтерле дә. Ә онытканнарын искә төшерергә без бар бит! Хатын-кызлар. Ходай безне шуның өчен дә гамьле дә, хәтерле дә итеп яраткан бит бит инде, кәкре кабыргадан.

Һәркайсыбыз үз урынында булса гына тигез тәгәри бит ул тормыш тәгәрмәче.

Рәйсә Галимуллина, Кукмара, Мәмәшир.

Фото: pixabay.com