Балалы хезмәткәрләр өчен нинди ташламалар бар?

Адвокат Марат Гайнуллин ачыклык кертә

Дәүләтнең төп бурычларының берсе булып барлык өлкәләрдә үз гражданнары мәнфәгатьләрен яклау тора. Халыкның зәгыйфь төркемнәренең, аерым алганда, балалы әниләрнең хезмәт хокукларына аерым игътибар бирелә. Алар өчен аерым гарантияләр, ташламалар һәм хезмәт шартлары булдырылган.
3 яшькә кадәрге баланың әнисен эш бирүче инициативасы буенча эштән азат итү мөмкин түгел диярлек. Әлбәттә, кайбер искәрмәләр карала, аерым алганда, хезмәт дисциплинасын тупас бозу (сәбәпсез прогуллар, хезмәт йөкләмәләрен үтәүдән баш тарту) яки оешманың эшчәнлеген туктату. Әмма, тәҗрибә күрсәткәнчә, эштән азат итү өчен нигез булганда да, судлар еш кына эшләүче әниләр ягына баса.
Россия Хезмәт кодексының 261 маддәсе нигезендә бу гарантия шулай ук 14 яшькә кадәрге баланы ялгыз тәрбияләүче хатын-кызларга, шулай ук 18 яшькә кадәр инвалид бала тәрбияләүче әниләргә дә кагыла.
Россия Хезмәт кодексының 259 маддәсе нигезендә эш бирүче төнге сменаларга, эштән тыш хезмәткә яки командировкаларга бары тик сәламәтлекләре буенча бернинди каршы күрсәтмәләре булмаган һәм бары тик аларның язма ризалыгы белән генә җәлеп итә ала. Шул ук вакытта, әгәр хатын-кыз йөкле булса, аны ял көнендә эшкә чакырырга, вахтага җәлеп итәргә ярамый һ. б.
Әгәр хатын-кызның 1,5 яшькә кадәрге баласы булса, эш бирүче аңа сынау срогын билгеләргә хокуклы түгел. Шул ук вакытта ул аңа баласын имезү өчен өстәмә тәнәфесләр гарантияләргә тиеш. Аларның дәвамлылыгы һәр 3 сәгать саен 30 минут тәшкил итә. Барлык бу тәнәфесләр эш вакытына кертелергә һәм түләнергә тиеш.

Әгәр ниндидер сәбәпләр аркасында баланың әнисе үз хезмәт функцияләрен үти алмый икән, ул башка вазыйфага күчерүне сорый ала. Шул ук вакытта эш бирүче аңа хезмәт хакын алдагы эш урынындагы уртача керемнән түбән булмаган дәрәҗәдә билгеләргә тиеш.
Коллектив шартнамәдә хезмәт хакын саклап калмыйча, 14 көнгә кадәр дәвам иткән өстәмә отпусклар каралырга мөмкин. Бу хокуктан 14 яшькә кадәрге ике һәм аннан күбрәк бала әниләре, ялгыз әти яки әниләр һәм инвалид балалары булган хезмәткәрләр файдалана ала.
Әгәр дә хатын-кыз күп балалы статуска ия икән, ул үзенең еллык ялыннан теләсә кайсы вакытта файдаланырга хокуклы. Асылда, бу категория хезмәткәрләр ял итү өчен вакыт сайлаганда өстенлеккә ия.

Эшләүче әни кеше физик затлар керемнәренә салым (НДФЛ) түләгәнгә күрә, ул шулай ук балаларның салым тотып калуына исәп тотарга хокуклы. 2025 елда аның күләме бер балага 1400 сум, икенче балага 2800 сум, өченче һәм аннан соңгы балаларга 6000 сум тәшкил итә.