Чувашиянең шактый татар авылларында йөргәнем бар, тик Комсомол районының Тукай авылына кергән булмаган икән. Бу авыл халкының шактый үзенчәлекле яшәп ятуы турында укыган, ишеткәнем генә бар иде.
Скопировать ссылку
Чувашиянең шактый татар авылларында йөргәнем бар, тик Комсомол районының Тукай авылына кергән булмаган икән. Бу авыл халкының шактый үзенчәлекле яшәп ятуы турында укыган, ишеткәнем генә бар иде.
Татарлык
Кайбыч аша киттек. Машина тәрәзәсе аша көз белән кыш арасында азапланыбрак яткан табигатькә карап барам. Кайбыч, Мәлки, Чүте, Тәрбит... Бар да тарихи, билгеле авыллар. Әйтик, Чүте‑Шәкүр карак авылы.
Бу як татар авыллары, әлеге якларга Россия XVII гасырда дала татарларыннан саклану өчен яңа чикләр сызып, яңа ныгытмалар төзегәндә барлыкка килгән. Темников, Касыйм, Түбән Новгород һәм башка яклардан күчерелеп килеп, патша хөкүмәте җир биргән морзалар һәм йомышлы татарлар урнашкан монда. Гаскәри катлам. Тукай авылы да шулай ук. Чутай, Урмай, Тукай... Болар бар да авылны нигезләүчеләр исемнәре белән аталган авыллар. Шул исемнәрне борынгы документларда да табарга була.
Мәктәп - киләчәк
Мәчет, бик зур яңа мәктәбе, төзелеп ятучы олы мәдрәсәсе һәм берсеннән-берсе төзек йортлары белән каршы алды безне авыл. Әгъзам әфәнде Шакиров, алдан сөйләшенгәнчә, мәдрәсә бинасында иде. Янәшәдә - зур, яңа мәктәп, монысы дәүләт акчасына төзелгән. Тукайда бүген 500 хуҗалык исәпләнә, ике меңләп кеше яши. Мәктәптә укучылар саны - 280. Замана авыллары өчен гаять зур сан инде бу. Мәктәп директоры Әминә ханым Багаутдинова әйтүенә караганда, мәктәптә эшләүче 30 укытучының уртача яше - 37. Димәк, яшьләр шактый укытучылар коллективында. Шунысы да кызык - мәктәп укытучыларының барысы да шушы Тукай авылыныкы. Балалар дигәннән, күп авылларда елдан‑ел балалар саны азаюдан зарлансалар, монда беренче сыйныфлар гына да икәү. Быел беренчеләр - 33 бала. Киләсе елга шулай ук булыр дип, ә аннан соң 40 лап булырлар дип көтелә. Бүген мәктәпкә әзерләү төркеменә генә дә 60 тан артык бала йөри.
...Без мәктәп коридорында басып торганда, төшке аш ашап килүче, кулга‑кул тотышкан беренче сыйныф балалары үтеп китте. Аларның бөтен коридорны яңгыратып: «Исәнмесез!» дип дәшүе күңелләргә сары май булып ятты. Балалар бит монда дүрт телдә укый: татарча, русча, чуашча, инглизчә.
Шунысы да бар - Тукай яшьләренең абсолют күпчелеге укып кайта да авылда кала. Күбесе эреле‑ваклы эшмәкәрлек белән шөгыльләнә, эш белән проблема дигән нәрсә юк.
Әгъзам хаҗи
Әгъзам Шакиров - хаҗи кеше. Шуңа, аңа Хаҗи абый дип дәшүчеләр дә бар. Төзелеп ята торган, ләкин инде җылытылган мәдрәсә бинасында Әгъзам хаҗи белән сөйләшәбез. Мәдрәсә тулысы белән авыл халкы акчасына салынган. Эш киемендәге Әгъзам әфәнде, миңа ике катлы (әле подвалны исәпләмәгәндә) бинаның кайсы җирендә нәрсә буласын күрсәтеп йөри. Иркен, ак бина. 2012 елның җәй азагында төзелә башлаган ул. Инде бизәү эшләре генә калып бара дисәң дә була.
Чуашстанның Комсомол районы Тукай авылы турында матбугатта шактый язылды бугай. Хәер, алар авылының үз сайтлары да бар. Тик менә бу тотрыксызрак чорда, шушында килеп, татар ничегрәк үз-үзлеге белән яши ала икән дип, тәҗрибә өйрәнергә килгән кеше булдымы икән? Болар бит, чыннан да, үз авылларына үзләре хуҗа.
Ата-ана, гаилә кору, ир‑хатын мөнәсәбәтләре дә бүгенге тормыш өчен бик үзгә бу авылда. Алар турында без аерым язачакбыз.
Мин Тукайда үзем эзләгән сорауларга җавап табып түгел, ә бәлки тагын да күбрәк сорауларга чумып кайтып киттем. Тик бер нәрсәне ышанып әйтә алам, әгәр дә һәр татар авылына берәр генә Әгъзам Шакиров кебек кеше «командировать» итеп булса да, без бүген: «Ай милләтем, ни хәлләргә төштең син?» - дип лаф орып утырмас, тулы канлы, тук тормышта яшәр идек. Чынлап, мәгәр. Ышанмасагыз, Тукайга барып карагыз...
Комментарийлар