Социаль челтәрләр, яки "кара көнчелек – безнең халыкның зур чире..."

Яхшы нияттән кулланган очракта уңай якларын санап бетергесез һәм алар Ислам дине кануннарына да каршы килми. Әмма гел шулай гына булып тормый шул. Бер ялгыш хәбәр яки пост бик күпләрне адаштырырга да мөмкин. Виртуаль дөньядагы сүзләребез өчен теге дөньяда җавап тотарга да туры килмәгәе. 
Иске Таш мәчете имам-хатыйбы Рамил хәзрәт Юныс белән шул хакта сөйләштек.
– Хәзрәт, ватсапка хәбәрләр гел килеп тора. Кеше ышанмас сүзне чын булса да сөйләмә дигәнне бик яхшы белсәк тә, теге кайнар хәбәрне тизрәк бүлешәсе килә бит. Шунда ук экранга бер басып куябыз да, хәбәр төркемнәргә тарала. Ә ялган хәбәр була калса, моның өчен гөнаһлы булмыйбызмы?
– Коръәндә, нинди генә хәбәр ишетсәгез дә, аны башта тикшерегез, дип әйтелә. Дөреслегенә инангач кына сөйләргә ярый. 

– Ватсапта дини эчтәлектәге хатлар йөри. Аларның ахырында: «Бу хәбәрне ун кешегә җибәрсәң, икенче көнне үк яхшы хәбәр алырсың. Җибәрмәсәң, бәла-каза киләчәк», – ише сүзләр дә языла. Мондый хатларны шәригатькә туры килә дип әйтергә буламы?
– Аларның диндә бернинди дә катышы юк, ялган хәбәр таратып, кешеләрне адаштыру гына ул. 

– Диния язмаларга комментарийлар язучылар “амин” дигән сүз артына ике кулның учын бер-беренә терәтеп куелган смайлик калдыралар, дини кешеләрнең бу күбесенә ошамый. Дога кылгандагы кебек күтәрелгән ике кул рәвешендәге смайликка алыштырырга кушып язалар. Алар никадәр хаклы? 
– Замана бик тизләште, шуңа да сүзләрне язып утырганчы дип, аларны смайликка гына алыштыра башладык. Әмма бер хәдистә: “Әгәр дә сезгә берәр яхшылык кылынганнан соң, Аллаһ үзеңә хәерлесе белән кайтарсын, дип әйтсәң (яки язсаң) моның әҗере никадәр зур икәнен белсәң, гел шул сүзне кабатлап кына торырга теләрсең”, – диелгән. Аның гарәпчәсе: “ҖәзәкәаЛлаһу хайран”. Смайлик куярга теләсәгез, сез әйткән икенчесен кую дөрес була. 

– Социаль челтәрләрдә дини төркемнәргә реклама куюга каршы чыгучылар да бар. Имеш, дини язмалар янында реклама урынсыз. Төркемне алып баручының акча эшләргә омтылуы дингә каршы килмидер бит? 
– Рекламаны куярга мөмкин, әмма ул дини кануннарга каршы килергә тиеш түгел. Шул ук реклама блогерга да, төркемгә язылучылар өчен дә файдалы була ала. Тик реклама куелганда, күп кенә язылучылар төркемнән китәргә дә мөмкин. Шуңа күрә контентка карап эш итү дөрес. 

– Билгеле кешеләр һәм блогерларга төрле эчтәлектәге комментарийлар язалар. Ямьсез итеп язучылары да бар, әлбәттә. Кемдер моны көнләшү дип карый. Икенче яктан шул блогерлар мактанышалар да, аннары начар сүзләр язасыз, дип үпкәлиләр... 
– Ниятең нинди бит. Көнләштерү өчен куйсаң, чынлап та көнләшәләр. Әмма ниятең никадәр яхшы булса да, хэйтерлар да җитәрлек. Бу инде тәрбиясезлек, кеше уңышына шатлана белмәү. Кызганычка, кара көнчелек – безнең халыкның зур чире.

– Социаль челтәрләргә фотолар куюга ничек карыйсыз?
– Минемчә, ул замана таләбе, бүген фотосыз бер эш тә бармый. Тик ниятең дөрес булу мөһим. 

– Лайк артыннан куып, язылучыларның санын арттыру максатыннан ниләр генә кыланмыйлар. Сез бу рәвешле популяр булуга омтылуга ничек карыйсыз? 
– Кем социаль челтәрдә юк, ул кеше бүген медиакиңлектә юк. 5-10 елдан соң бу сораулар гомумән төшеп калачак. Барлык бизнес, реклама монда күчәчәк. Кем өлгермәде, ул бик нык артта калачак. Шуңа күрә популяр булып, үзенең сәләтен файдага әйләндерә ала икән, мин моңа уңай карыйм. Тик әхлакый кысалардан чыкмый гына. 

– Селфи ясау өчен краннарга, йорт түбәләренә менгән яшьләрнең егылып үлүләре турында да ишетәбез. Кыямәт көнендә бу рәвешле үлүчеләрдән нинди сорау булачак? 
– Алар үзен-үзе үтергән хөкемдә булачак. Үземнең дә, әниләренең мөрәҗәгате белән, күп кенә үсмерләрне бу адымнан туктатканым булды. 

– Интернетта озаклып утырып, вакытыбыз да бушка узды дигән сүз. Ә вакытны ничек уздыруыбыз турында үлгәч соралачакбызмы? 
– Кыямәт көнендә кешедән иң беренче эш итеп намаз турында сораячаклар. Намаздан соң икенче сорау – гомереңне нидә үткәрдең? Бу дөньяда һәр нәрсә ике яклы. Җаның – пакь, калебең сәламәт булса, интернеттан бик күп файда алырга мөмкин, бозык булсаң, төпкә дә бик тиз төшәрсең.

– Хәзрәт, сез үзегез дә социаль челтәрләрдә актив. Көненә күпме вакытны социаль челтәрләрдә утырасыз?
– Минем социаль челтәрләрдә администраторларым бар. Аларга идеяләр генә җиткерәм. Шуңа да иң күбе 1 сәгатьләп вакыт китә.