«Халкыбызның горурлыгы! Сәйдәнең җырларын мәктәпләрдә дә яңгыратырга иде...»

“Пирамида” концертлар залында Сәйдә Мөхәммәтҗанова концерты узды. Ел башында Сәйдә “Чулпан” мәдәният үзәгендә концерт куйган иде инде. Шулай да бу тамаша җырчының тормышында беренче зур концерты. Сәйдә Мөхәммәтҗанова нәрсә һәм кемне ярата? Сәйдәне үз иткән тамашачы кем?

Сәйдә Мөхәмәтҗанова концертына “Ярату” исемен биргән. Тамашаның режиссеры Гөлназ Сәфәрова концертны дүрт өлешкә бүлгән: туган тел һәм туган илне ярату; нәсел һәм туганнарны ярату; егет белән кыз арасында ярату, хисләр һәм иҗатка ярату. Концерт төгәл план буенча барды, Гөлназ Сәфәрованың проекты булу ачык күренә. Аның башка алынган проектларында да эзлеклелек саклана, бу игътибарга лаек.

“Җырлыйк әле” тапшыруын хәтерләтте
Залда утлар сүнгәч, экраннарда алдан төшерелгән видеоязмалар пәйда булды. Әмма игътибарны күбрәк бу видеолардагы көй җәлеп итте. Ислам Вәлиевның “Көрәш” җырын ишеткәч, көрәш башланды дип уйладым. Экранда Сәйдәне күргәч кенә концертка килгәнем искә төште, шәт. Тамаша татар халык җырларына попури белән башланды. Сәйдә сәхнәгә милли күлмәктән һәм калфактан чыкты. Концертның беренче өлеше туган ил һәм туган телне ярату рухы белән сугарылды. Сәйдә һәркем белә торган халык җырларын башкарды. “Бәгырем диярмен”, “Сандугач-күгәрчен”, “Җаным җәл түгел сиңа”, “Гөлләр үсә” һәм башкалар. Сәйдәнең визит карточкасына әйләнгән “Гөлҗамал” җыры да “Пирамида” сәхнәсендә яңгырады. Бу юлы да Сәйдә аны а капелла башкарды. Зал тын да алмыйча тыңлады, Сәйдә җырлап бетергәч тә бер мизгелдә сихерләнгән кебек тынып калды. Аннан залдан “браво” дип кычкырдылар һәм җырчыны алкышларга күмделәр. 

“Гөлҗамал”ны зур сәхнәләрдә а капелла җырлаучылар хәзер юк диярлек.  Аны җырлау һәркемнең көченнән дә килми шул. Кайбер эстрада җырчыларына үрнәк алырга кирәк. Сүз уңаеннан, концертта композитор Эльмир Низамов, җырчы Эльмира Калимуллинаны күреп алдым. Башка җырчыларны күреп бетермәгәнмендер инде. Сәйдә кабаттан үзенең вокал осталыгын исбатлады. 

Сәйдә Мөхәммәтҗанова башкарган «Гөлҗамал» җыры «Голос» проектының иң-иңнәр исемлегендә дөньякүләм рейтингта ике тапкыр үз урынын алды. Сәйдә Мөхәммәтҗанова дигәч, әлбәттә, халык җырлары, милли киемнәр күз алдына килә. Безнең яшьләр арасында милли сәнгатьне үстерү юлын сайлаган башкаручылар булу сөендерә. Ул эстрада җырчысы түгел, бөтенләй башка иҗат юлын сайлаган. Үзенең иҗат юлын. 

Сәйдә булсын да, “Туган тел”не башкармасын. Бу җыр концертта, һичшиксез, булырга тиеш иде. Әмма гадәттә аны йә концерт башында, йә ахырында җырлыйлар. Ә Сәйдә “Туган тел” җыры белән милләт һәм нәселгә багышланган өлешен йомгаклап куйды. Бу җырны бар зал басып тыңлады, кушылып җырлады. 

Гомумән, Сәйдәнең концерты элеккеге “Җырлыйк әле” тапшыруын хәтерләтте. Төрле районнардан килгән җырчылар студия уртасына чыгып халык җырлары җырлый иде. Ә тамашачылар кушылып җырлап утырганы истә. Сәйдә концертында да тамашачылар җырларга кушылып, рәхәтләнеп җырлады. Үзем дә балачакка кайтып килгән кебек булдым, әллә “Җырлыйк әле”не сагынаммы? 

Сәйдәнең фанатлары кем?
Сәйдәнең тамашачысы да үзе кебек милли җанлы. Күп кенә яшьләрдә милли бизәкләр формасында алкалар, чулпы, калфаклар күрдем. Димәк, яшьләребез дә татарлыгын горурланып, ачык күрсәтә. Бәлки, гадәти тормышта ул аларга җитеп тә бетмидер. Концертка килгән тамашачылар күбрәк урта һәм өлкән буын вәкилләре. Алар арасында дин билгечләре, укытучылар да бар. 
- Халкыбызның горурлыгы! Сәйдәнең җырларын мәктәпләрдә дә яңгыратырга иде. Моң да безнең телебезне саклый бит. Мин Саба районыннан элеккеге тарих укытучысы, хәзер район тарихын өйрәнү белән шөгыльләнәм. Рәхмәт, Сәйдә, син булганда милләт яши. Синнән башка яшьләр үрнәк ала, - дип Илдар Сафин Сәйдәгә район гербы сурәтләнгән брошка бүләк итте.

Сәйдәнең җырларын башка милләт вәкилләре дә тыңлый. Җырчы кытай телендә җыр башкаргач, сәхнәгә Сәйдәнең кытай фанаты чыкты. Бүләк тапшырып, рәхмәт әйтте. Русча яхшы сөйләшмәсә дә: “Рәхмәт, Сәйдә! Рәхмәт Казан! Рәхмәт, Татарстан!”, - сүзләре ачык яңгырады.  

Күрсәтермен мин аңа батонны!

Концертны Сәйдә үзе алып барды. Дулкынлануы сизелде, тик шулай да ихласлыгы белән алдырды. Күпләрне Сәйдә Мөхәммәтҗанованың шәхси тормышы да кызыксындыра. Сәйдә моңа кадәр “танышырга теләүчеләр күп, әлегә иҗатым өстендә эшлим”, - дип әйткән иде. Концертта исә: “Сәйдәнең йөрәгенә ничек юл табып була?”, - дигән сорауга җаваплар да булды, бераз.  Сәхнә артыннан ал розалар кәрҗинен чыгарып куйгач, Сәйдә аптырап калды. “Әстәгафируллаһ”, - диде. 
- Нинди хуш исләр. Ничек өйгә алып кайтырмын икән бу кәрҗинне дип уйлап торам әле. Әйттем ич, бар ул кеше, - диде Сәйдә йөрәге буш булмавына ишарәләп. Димәк, кемнән икәнен белә, сөйгән яры дигән өметтә калыйк. Шулай да сөйгән яры бу кәрҗинне үзе чыгарып бирсә, башка эффект булыр иде.

- Ярату - хисләр.  Гап-гади өч сүз кешеләрнең хисләрен аңлатырга мөмкин: “Мин сине яратам”. Әмма еллар узгач, шушы өч сүз смста башка өч сүзгә әйләнә: “Батон, сыр һәм сөт”. Ләкин минем яраткан кешемнең мәхәббәте шушы батонга әйләнсә, күрсәтермен мин аңа батонны!”, - дип әйтеп тә куйды. Дөрес, Сәйдәнең сайланырга хокукы бар.  

- Начар күрәм, сәхнәдә генә күзлексез бит мин. Берничә тапкыр карарга кирәк һәм “желательно” якыннан”, - ди Сәйдә. Егетләр колагына булды бу, ахры. 

Концертның соңгы өлешендә Сәйдә 10 телдә җырлар тупланган “Эсперанто” альбомын тәкъдим итте. Сәйдәнең дөньякүләм танылырга барлык мөмкинлекләре дә бар. Ул хәзер дә татар, рус, инглиз һәм төрек телләрендә иркен сөйләшә ала. Киләчәктә бу исемлек тә үсәр дип уйлыйм. Концертта аның Үзбәкстан дуслары Мәдинәбану Одилова и Мадлен Шарипова да чыгыш ясады. Көчле тавышлы, сәләтле кызлар.

Сәйдәнең иң матур, яшь, дәртле чагы. Ул әле чәчәк ата башлады гына, киләчәктә иҗаты бар дөньяны колачлап алыр дигән өметтә калам. Әлегә Сәйдә Мөхәммәтҗанованы җырчы буларак таныткан үзенең җыры юк әле. Аның иҗаты эзләнү, экспериментлар чорында. Сәйдә үз тамашачысын инде тапты, хәзер аңа үз җырын, үз хитын табарга кирәк.