Кукмара волонтерлары: «Яраткан ризыклары бәрәңге, әй сагыналар да инде»

“Җир тулы пыяла кисәкләре...”
Кукмара районының “Сугышчан кардәшлек” (“Боевое братство) оешмасы Луганск республикасында махсус хәрби операциядә катнашучы егетләребезгә тагын бер автомунча илтеп кайттылар. Исәп ягыннан алтынчысы. Хәер, автомунча гына түгел, егетләребезгә озатылган гуманитар ярдәм дә саллы – 300 тонна. Моңа өстәп 16 техника һәм бер мотоцикл. Барлыгы 70 меңнән артык чакрым юл үтелгән, махсус хәрби операция зонасына 22 мәртәбә сәфәр кылганнар.  

– Нәрсәләр кирәк соң андагыларга, дигән сүзне еш ишетәбез. Бернәрсәсез идән астына төшеп утыр да берәр ай яшәп кара, сиңа ниләр кирәк булса алар да шул хәлдә, дип аңлатабыз. Су эчендә утрауда калган кешене күз алдына китерегез инде, дим. Барысы да кирәк. Ә егетләребез бигрәк тә төзелеш материалларына мохтаҗ. Бүрәнә һәм такталардан блиндажлар ясыйлар да, берникадәр вакыттан соң алга күченгәндә аны сүтеп тормыйлар бит, калдырып китәләр.  Яңа җирдә казык кагар өчен агач кирәк, – ди оешманың җитәкчесе Радик Габдрахманов.  

Ватанпәрвәрлек хисен зурлап, алгы сызыктагы егетләрнең ихтыяҗын кайгыртырга керешкән оешманың вәкилләре 17 ләп ир, барысы да сугышчан хәрәкәтләр ветераннары. Алар юлы Әфган, Чечня тауларын кичкән. Шуңа да хәрби операция башланган көн бу ирләрне бирегә җыйган. 

– Район хакимиятенә кердек. Бина сорарга иде исәп. Борын төбендә ишек яптылар. Югалып калмадык. Казанга чыгып киттек. Россия төбәкләрендә “Сугышчан туганлык” оешмалары эшли башлавын ишеткән идек, Кукмарада да булдырырга сорадык. Ни гаҗәп, каршы да килмәделәр, рөхсәт тә бирмәделәр.  Әй, утны-суны кичкән егетләр ич без, законга каршы бармыйбыз, тәртип бозмыйбыз, кемнән куркып торабыз, дидек тә Кукмара читендәге шушы бинаны арендаладык, – ди Радик әфәнде.

Халыкка мөрәҗәгать, лозунглар белән чыккач, беренчеләрдән булып, мобилизацияләнгән егетләрнең әти-әниләре күтәрелә. Аларга исә, райондашлары да иярә. 
– Илтер өчен юлга чыгарга кирәк, кая барасын да белмибез. Төрле сүзләр дә ишеттек, имеш юлда талыйлар икән, юллар да начар, бронежилет, каска кияргә икән дип, белми дә сөйләгәннәр. Эзләнә торгач, табылды – “Газель” машинасында кузгалдык, – ди Сергей Петров.

Белмәгән юк аларны хәрәбәләр иленә алып килә. Кая карама карыңгылык, һәр почмак шомлы, куркыныч...
– Күз алдына китерегез: мул итеп хәстәрләнгән өстәлдәге җәймәне дүрт почмагыннан тотып, төреп, өстенә менеп биегәннәр дә, яңадан урынына җәеп куйганнар. Ни күрерсез – ватылган пыяла кисәкләре... Андагы өйләр дә шулай – тәрәзәсез, җир тулы пыяла кисәкләре, – ди Фәнис Кәримуллин. 

“И, җаныкайларым, килдегезме...”
Әмма егетләрнең күңеле хөр. Төшенкелеккә бирелмиләр! Артка юл юк, димәк шушы шартларда алга барырга, адым да артка чигенмәскә һәм әлбәттә исән калырга кирәк. 

– Барып күргән хәлләр телсез итте. Яртышар ел юынмаган егетләр бар. Ничек тә ярдәм итәсе, хәлләрен җиңеләйтәсе иде дип, кайтуга машина эзләргә керештек. Элек без аларны кулдан 50-60 мең сумга ала идек, хәзер бәяләре артты. Үз мөлкәтен кызганмыйча, бушка китереп бирүчеләре дә бар. Машинаны алып кайткач, бер карап чыгабыз, ни дисәң дә юл ерак, барып җитәсе бар. Аннары аны мунча итеп җиһазландырырга керешәбез. Элек 60 мең сум акча китә торган иде, бәяләр дә көннән-көн үсә. Акча юнәтүе җиңел түгел, – ди оешма вәкилләре.

Әмма тырышкан табар, диләрме әле? Җиденче автомунча эшләргә керешкәннәр икән, димәк, куйган максатлары нык, авырлыклар алдында тез чүкмиләр. 

– Без ул егетләр алдында бурычлы. Алар анда кан койганда, безнең түшәмгә төкереп ятарга хакыбыз юк. Рәхмәт, хатыннарыбыз да аңлый. Иртәнге сәгать җидедән шушында килеп җитәбез, кичке сәгать сигезенчеләр китмичә берәү дә кайту ягын уйламый. Кайчагында, алгы сызыкка ярдәм төяп озаткач, берәр атна ял итәрбез дип килешәбез. Кая ул, икенче көнне үк берәм-берәм килеп җитәбез, – ди Сергей Петров. 

Сватово, Херсон юлын инде күз йомып та барырлар шикелле. Араларында Фәннүр ике арадагы юлны таптый торгач, түзмәгән, контракт төзеп, алгы сызыкка киткән. 

– И, җаныкайларым, килдегезме, дип ул каршы ала безне. Үзенең күзеннән мөлдер-мөлдер яшь ага, сагына инде. Әмма сер бирми, ирлек бурычын без үтәргә тиеш. Егетләргә рәхмәт, әйтәм бит, берсенең дә күңелләре төшенке түгел, сугышчан рухлары нык. Яраткан ризыклары бәрәңге, әй сагыналар да инде. Алдагы баруда, берешеп беткән бәрәңге алып килгәннәр. Кыенсынып булса да төядек, илтмәсәк кеше тырышлыгы, дидек. Барып җиткәч, оялып кына әйттек. Әй, сөенделәр, кулга да тимәде, бүлешеп алып та бетерделәр. Без бер генә ноктага бушатабыз, үзләре бүлеп, тиеш җирләргә илтәләр. Токмачтан бизделәр, аны пешерер өчен учак ягарга кирәк. Төтен исе – үзе хәвеф, дигәндәй. Тушенка ашап та туялар. Көн дә бер ризыкны үзебезнең дә ашыйсыбыз килми. Егетләребезнең азыкларын бик төрләндерәсе килә дә.. Берсендә Кукмара лимонады төяп бардык. Бушатканда бер егет бөтерелә, сизәм, Кукмараныкыдыр бу мин әйтәм. “Берсен генә эчим әле, тәме бик сагындырды”, – ди. Ал димен, аның куануы! Читтә туган җир кадере арткан кебек, сый-нигьмәтнең дә тәме тансыклана бит, – ди Радик әфәнде.

Кукмара халкына рәхмәтле алар, көннәр буена халыктан җыелган азык-төлек, кием-салым, гигиена кирәк-яраклары – барысына да ихтыяҗ зур. Егетләргә һәммәсе дә кирәкле. Киемнәр еш ертыла, юыну кытлыгы да юк түгел. 

– Барган саен күрәбез, без җибәргән беренче мунча әле дә исән! Көненә 25-45 хәрби юына икән. Куак астына куеп, өстен ятьмә белән каплаганнар. Кайчагында безгә исләре китә, иске машиналарны ничек алып барып җиткерәсез, диләр. Юлда ватыла анысы, Аллаһы Тәгалә рәхмәте белән  ярдәмчел кешесе дә очрап тора, төзәтәбез. Иң мөһиме, алып барып җиткерү, бер илтеп куйгач тора бит ул, аны күчереп йөрмиләр,  – ди Сергей Петров. – Сыгылырлык итеп төялгән зур йөк машиналарын озатканда күңелгә курку  оялый, соңгысында ватылганнар. Озата баручы машина гына җибәрер идек, акча юк. Рәхмәт, район хакимияте һәр сәфәребезгә 130 мең акча бүлеп бирә, алар да сүлпәнләнә төште әле. Без дә үз көчебез белән генә ул кадәр акчаны җыеп бетерә алмыйбыз. Юнәткәне дә автомунча ясауга, төзелеш кирәк-яралкары сатып алуга китеп бара. Әле ярый, арабызда эшмәкәр егетләребез бар, аларның юмартлыгы күп кыенлыктан коткара. 

Мәктәп укучылары, Янил авылындагы агрокөллият студентлары көче белән ясалган шәмнәр ясаулары өчен икеләтә рәхмәтле алар. 300 килограмм шәм сатып алу өчен дә 30 мең сум акча кирәк. Әйе, кирәк тә кирәк. Менә шушы кирәклекне өлкән вә урта буын бар мохтаҗлыгы белән аңласа да, яшьләр күңелендә икенчерәк уй бөрелүенә дә көенәләр. 

– Хезмәт хакы алалар бит, дип авызны томалыйсылары килә. Карталарында акчалары ятып торадыр да, тик анда бит сатып алырга кибетләр юк. Ашарга алырга дип бер дивизия хәрбиләре ерактагы кибеткә чыгып китә алмый. Аларның хәле – үлем белән яшәү арасында. Үлем зәхмәтенә ирек бирмик, яшәү куәтенә утын өстик, – ди Фәнис Кәримуллин.