«Сыер савуның ояты юк»

Бәйге берничә этапта узды. Көч сынашучылар иң элек савым залында сыер сауды, аннары сөт саву аппаратын сүтеп җыйды һәм ахырдан сорауларга җавап бирде.

- Бәйгедә катнашучылар арасында җиңүчеләрне билгеләү елдан-ел авырлаша, чөнки аларның һөнәри осталыклары арта. Мондый ярышлар уздыру бик кирәкле эш. Биредә савымчылар үзара һөнәри осталык серләре белән уртаклаша, аралаша һәм шул ук вакытта ял итә. Без үзебезнең геройларны белеп торырга тиеш, - диде республиканың авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры урынбасары Нәҗип Хәҗипов.
Бәйгедә катнашучылар белән күрешергә Татарстан премьер-министры урынбасары - авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры Марат Әхмәтов та килде.

- Сөтчелек тармагында эшләүчеләргә мин аеруча җылы мөнәсәбәттә. Аларның хезмәтен тирәнтен хөрмәт итеп, җитәкче буларак, игътибарым һәм ихтирамым формалашты. Сыер савучы ул - иң кирәкле, иң мөһим һөнәр иясе. Шуңа күрә һәрберегезгә минем ихлас хөрмәтем, - диде министр, алдынгыларны сәламләп.

Министр әйтүенчә, республикада ел саен заманча җиһазландырылган терлекчелек комплекслары сафка баса. Шуңа да карамастан, сөт җитештерү тармагында сыер савучыларның хезмәтеннән башка гына булмый әле.

- Иманым камил, биредә эшләренә чын күңелдән бирелгән һәм терлекләрне балаларын тәрбияләгән кебек караучылар җыелган. Бары тик шундый мөнәсәбәт булганда гына яхшы нәтиҗәләргә ирешергә мөмкин. Зур булмаган авыл хуҗалыгы территориясендә Әтнә районы ышанычлы рәвештә 200 тонна сөт җитештерә. Бу - Татарстанның иң күп сөт бирә торган районы. Биредә ел саен 2-3 сөт комплексы төзелә. Сөт чишмәсе ташып торган районда менә шундый бәйге уздырылу бик әһәмиятле, - диде ул.


Быел һәм узган берничә елда республиканың абсолют чемпионы булган Сания Насыйбуллина суыткыч, акчалата премия белән бүләкләнде. Сентябрь башында ул Россия конкурсында Татарстан данын яклаячак.
- Колхозда эшли башлавыма быел 30 ел булды. Үз эшемнән бик канәгатьмен. Аны бер эшкә дә алыштырмас идем. Алдагы еллар белән чагыштырганда, фермада эш җиңелрәк. Бөтен эш автоматлаштырылган. Безнең эш көне сигез сәгатьлек. Бер сменага 1000 баш сыер туры килә. Бер сыерга 9600 кг сөт савабыз. Сыер савучының уңышы - технологияне саклап, дөрес итеп эшләвендә, дип саныйм. Бәйгегә килгәндә, аның һәркайсының үз авырлыгы. Унберенче тапкыр катнашсам да, һаман каушата. Ә сораулар көндәлек хезмәтебездә очрый торганнар, шуңа күрә аларга җавап бирү авырлык тудырмады, - диде чемпион сыер савучы Сания ханым.

Лениза Мостафина исә Әлмәт районының Бишмунча авылыннан килгән. Ул бу өлкәдә 28 ел эшли.
- Эш көнебез иртәнге дүрттә, кыш көне тагын да иртәрәк - сәгать 3тә башлана. Шулай да эшне бик авыр дип әйтәсем килми, чөнки чиләкләр белән сөт ташыйсы юк. Тик ни өчендер яшьләр килми. Бу эштә хайваннарның телен белсәң, шул җиткән югыйсә. Иң мөһиме - хезмәт хакын вакытында биреп баралар. Бүген 25 меңнән дә ким алмыйбыз. Кыш көне кулга 32-36 мең сум чыга. Анда инде сыерларның бозаулавына һәм күпме сөт савуга карап түләнелә. Бәйгедә быел икенче тапкыр катнашам. Призлы урыннар алмасак та, монда катнашу бик кирәк. Иптәшләр, хезмәттәшләр белән күрешәбез, башкаларның хезмәт шартлары белән танышабыз. Әлмәт якларында мондый комплекслар юк бит. Без инде биредәге хезмәт шартларына кызыгып кайтабыз. Бәйгене бер бәйрәм кебек кабул итәбез. Ашкынып, көтеп торабыз, - ди ул.

87 хатын-кыз арасында бердәнбер ир-ат сыер савучы Илгиз Борһанов Кайбыч районының Морза Бәрлебаш авылыннан килгән. Аның белән дә аралаштык.

- Чынлап торып исәпли башласак, сыер савуым бик күпкә җыела, әмма рәсми төстә эшли башлавыма - 21 ел. Мәктәптә укыган елларда ук әнине алыштыра башладым. Тугызынчы сыйныфны тәмамлаган елны аның группасын алып калдым. Шушы еллар аралыгында Буа ветеринария техникумына укырга кереп, шуны тәмамладым, моннан тыш төрле өлкәләрдә эшләп карарга туры килде. Инвестор килеп иске терлекчелек комплексын төзекләндергәннән соң, кабат сыер савучы булып эшли башладым. Тумыштан бирелгән сәләт инде бу. Сыер савучы хезмәтенең авырлыгы да, ояты да юк. Нинди генә өлкәгә барып кермә, ир хезмәтен - хатын-кыз, хатын-кызныкын ир-ат башкара. Элеккеге вакыттагы хезмәт шартлары белән хәзергесе җир белән күк арасы кебек. Элек 25 сыер карый идек, хәзер һәр хезмәткәргә 50 сыер туры килә. Кул хезмәте кимрәк, - ди Илгиз.
Аның фикеренчә, быел җәйге чорда, һава шартларына бәйле рәвештә, сыерлар сөтне азрак биргән. Тәүлегенә 500-550 литр сөт савып алабыз, ди ул. Хуҗалыкта хезмәт хакларын тоткарлау белән бәйле проблемалар да булган.

- Авырлыклар булмады түгел, булды инде. Әмма хәзер, Аллага шөкер, айныкын-айга биреп баралар. Алдагы еллар белән чагыштырганда, хезмәт хаклары да арта башлады. Ул сыерның күпме сөт бирүенә карап түләнә. Әни дә гомер буе алдынгылар рәтендә булды. Мин дә бүгенгесе көндә аның йөзенә кызыллык китермәскә дип тырышым. Алдынгылар рәтендә барам. Менә быел беренче тапкыр шушы бәйгедә катнашам. Яшермим, биредәге хезмәт шартлары, безнеке белән чагыштырганда, күк белән җир арасы. Комплекслар, хезмәт хаклары белән дә алар күпкә алдан бара. Биредә кул хезмәте дә азрак, - ди бәйгедә генә түгел, республикада да бердәнбер ир-ат сыер савучы Илгиз Борһанов.

^{Илдар Мөхәммәтҗанов фотолары}

ФОТОРЕПОРТАЖ