Балаларның каникуллары ничек үтә? Берәүләр яшелчә сата, икенчеләре—җыештыручы

Әмма биредә үсмерләргә: “Эшкә йөрим, үзем акча эшлим”, – дип, олыларча күкрәк киереп йөрергә мөмкинлекләр бармы соң? 

Яшел Үзән районы Олы Шырдан авыл җирлеге башлыгы Рәис Кәримов үзенең үсмер вакытларын сагынып искә ала. Колхозлар чәчәк аткан чорларда эшнең төрлесен күреп, хезмәт сөеп үскән малайларның берсе ул. 5нче сыйныфтан үк ындыр табагында эшли башлый ул, үсә төшкәч, комбайнда ярдәмче булып көннәр буе кырда хезмәт куя.

– Кызганычка, хәзерге вакытта үсмерләргә элеккеге кебек андый эш урыннары юк. Аларның барысы да колхоз белән бәйле иде бит.  Ул да булса ындырда эшләү, печән җыю, комбайнда урып-җыю эшләре, территория чистарту һәм башкалар. Хәзер авылда ындыр табагы да, фермада хайван да юк, ә территорияләрен чүп үләне баскан, – дип уфтана ул.

Ә менә Арча, Саба, Кукмара, Балтач якларында колхозлар сакланып калган. Шуңа күрә теләгән кешегә эш һәрчак табыла, ди Балтач районы Бөрбаш авыл җирлеге башлыгы Равил Галимуллин. 

Бөрбашта 230дан артык хуҗалык исәпләнә, 700дән артык кеше гомер итә икән. Балалар да, шөкер, туып тора, ди Равил.  Үсә төшкәч, теләге булганнарга акча эшләү мөмкинлеге дә бар икән. Үсмерләр амбарларда да хезмәт куя, кырда да эшли.

– Бездә авыл баласына үз йорт хуҗалыгы кысаларында да эш җитәрлек. Хуҗалыкларда мөгезле терлекне күпләп асраучылар бар. Балалар әти-әнисенә ярдәм итеп үсә, мал караша. Үзләрендә унлап эре терлек булганда, улларын-кызларын каядыр читкә эшкә җибәрүнең кирәге дә юк инде. Ярдәм күрсәткән балага әти-әнисе өлеш чыгара, – ди Равил Галимуллин. 

Саба районы Тимершык авылы кызы Айлия Хаҗиева 15 яшеннән үзе эшләп алган акчаның тәмен татыган. Җәй көне бер айга үз мәктәбенә җыештыручы булып урнашып, 16 мең сум акча эшләгәнен хәтерли ул. Хезмәт хакын мәктәпкә кирәк-яраклар алырга тоткан. Узган елда ул бер ай тирәсе Саба Лесхозындагы кунакханәдә бүлмәләр җыештырган, шунда ук ашханәдә дә ярдәм иткән. Бер ай янә мәктәп чисталыгын кайгырткан. Быел да чыгарылыш имтиханнарын тапшырып, теләгән уку йортына документларын биргәч, буш вакыты барлыкка килгән. Лесхоздагы кунакханәдә эшче куллар исә һәрвакыт кирәк, ди. 

– Моннан тыш, бездә үсмерләр мәдәният йортында җыештыручы булып эшли ала, фермада эшләүчеләр бар. Авыл егетләре, күбесенчә, Миңгәр авылындагы кунакханә комплексы территориясендә печән чаба. Кайбер үсмерләр Көек авылына шәхси эшмәкәргә ярдәм итә – җиләк җыялар, чүбен утыйлар, – дип сөйләде Айлия.

Апас районы Дүртөйле авылында яшәүче Алинә апа Сәлимуллина район үзәгендәге подстанциядә хезмәт куя. Быел 14 яшен тутырган кызы Адиләне дә җәйге өч айга үзе янына эшкә урнаштырган. Тагын берничә хезмәткәрнең баласына да шул рәвешле эш табылган.

– Адилә эшкә үзе теләп керде. Баланың да акча эшләп карыйсы килә бит. Подстанциягә вак-төяк эшкә ел да хезмәткәрләрнең балаларын алалар. 14 яше тулгач, Адиләгә дә эш табылды менә. Канун буенча, аның яшендәгеләрне 4 сәгать кенә эшләтү каралган. Үз яшендәгеләр белән алар подстанция территориясендә чүпләрне утыйлар, клумбалардагы чәчәкләргә су сибәләр һәм башка эшләрне башкаралар, – дип сөйләде Алинә апа.

Үз авылларында исә үсмерләргә акча эшләү мөмкинлеге әллә ни юк икән. Шулай да үзенә тәм-томга акча юнәтүче үткер балалар табыла ди Дүртөйледә. Быел, әйтик, берәүләрнең шәһәрдән кайткан оныклары “эшмәкәрлек” белән шөгыльләнгән. Башта борчак җыеп, юл буенда шуны сатканнар, аннары авылдагы ташландык йорт бакчаларындагы җиләк-җимеш белән сәүдә иткәннәр.   

Гүзәл Насыйбуллина.