16+

Илсур Метшин чыршыларны чапмаска кушса да, «кыш сылуы» базарларда сатыла башлады

Яңа елны каршылап оештырылган мәктәп бәйрәмнәрендә Чыршы тирәли җырлап-биеп әйләнүләр һәр кешенең балачактагы матур истәлеге. “Чыршы-чыршы, без сине, сагынып көттек ел буе”, - дип, һич бернәрсә аңламыйча җырлап йөргәнбез.

Илсур Метшин чыршыларны чапмаска кушса да, «кыш сылуы» базарларда сатыла башлады

Яңа елны каршылап оештырылган мәктәп бәйрәмнәрендә Чыршы тирәли җырлап-биеп әйләнүләр һәр кешенең балачактагы матур истәлеге. “Чыршы-чыршы, без сине, сагынып көттек ел буе”, - дип, һич бернәрсә аңламыйча җырлап йөргәнбез.

Ни өчен чыршы, нигә имән, каен, юкә яки миләш түгел? Борынгы халыкларда төрле әйберләргә, шул исәптән, агачларга да табыну булган. Өйгә чыршы кую христиан дине белән бәйле йола. Урта гасырларда ул Германиядә башлангыч алган. Апостол Банифаций кайбер мәҗүсиләр (язычники) табынган Тору - яшен алласын изгеләштергән имән агачын кисеп аударган. Имән ауганда башка агачларны сындырган, ә чыршы басып калган. Христиан динен таратучы апостол Банифаций: ”Чыршы - Христос агачы”, - дигән. Шул ук Германиядә урманчы урманда адашкан бер кечкенә малайны Рождество көнендә өенә алып кайткан. Иртән теге малай юкка чыккан, ләкин, ишек төбендә кечкенә чыршы калдырган. Имеш, Христос үзе малай кыяфәтенә кергән булган, якты йөз күрсәткәне өчен немец гаиләсенә чыршы бүләк итеп калдырган.

Чыршы очына йолдыз беркетү гадәте немец-протестант Мартин Лютердан килә. Төнлә урамда барганда, аңа йолдызлар чыршы агачлары очына эленеп торган кебек тоелган. Өенә кайткач, Христос туганда кабынган Вифлеем йолдызы (алты очлы) ясап, чыршы очына куйган.
Петр I патша 1699 елда вакытны Христос туган көннән исәпли башлауга күчү турында Указ чыгарган. Борынгы Русьта яңа ел 1 гыйнвардан түгел, ә 1 сентябрьдән исәпләнгән булган.  Петр I Европа үрнәгендә өйләрне Рождество бәйрәменә чыршы агачлары яки ботаклары белән бизәргә боерган. Петр патша үлгәч, бу гадәт беткән. Император Николай I хатыны немка Александра Федоровна өйләрне чыршы белән бизәүне янә гадәткә керткән.

Россиядә 1917 елдагы Октябрь социалистик революциясеннән соң, өйгә чыршы кую тагын туктатылган. Чыршы куюны - дини йола, буржуйлар бәйрәме, дип бәяләгән большевиклар. Партия эшлеклесе Павел Постышев 1935 елда “Правда” газетасында яңа елны каршылаганда өйгә чыршы куюны хуплап мәкалә бастыргач, өзелгән традиция кабат яңарган. Чыршы очына Вифлеем йолдызы түгел, ә биш очлы йолдыз - Совет символы куела башлаган. СССР заманнарында Чыршы бәйрәменең асылы - Христос туган көн белән бәйле булуы әйтелмәде. Гарәп-мөселман илләрендә чыршы бизәү гадәте, гомумән, юк.

Казанда 120дән артык милләт вәкиле яши, һәр милләткә үз гореф-гадәтләрен башкарырга, шул исәптән өйләрне чыршы белән бизәүгә дә тулы ирек.

“Эшлекле дүшәмбе” киңәшмәсендә шәһәр башкарма комитетының кулланучылар базары комитеты рәисе Руслан Фазылҗанов хәбәр иткәнчә, Казанда чыршы базарлары ачыла башлады. Чыршылар махсус питомникларда үстерелгән, бәяләре: 300-1000 сум.

Мэр Илсур Метшин: ”Минем хыял - Яңа ел бәйрәменә бер генә тере чыршы агачын да чапмау. Без кечкенә чакта төрле ясалма чыршылар юк иде. Хәзер һәр зәвыкка туры килерлек ясалма чыршылар сатыла бит”, - дип, фикерләре белән уртаклашты.


Чыршы базарлары адреслары:

Авиатөзелеш районында - Беломор белән Гудлванцев урамнары кисешкән урында, шулай ук Деменьтев урамындагы 7нче йорт янында;

Вахитов районында - Чехов урамындагы 2нче йорт янында;

Киров районында - Батыршин урамындагы 20нче йорт каршында;

Мәскәү районында - Восстания урамындагы 83нче йорт янында;

Яңа Савин районында - Адоратский урамы белән Ямашев проспекты кисешкән урында, шулай ук Академик Лаврентьев урамындагы 10нчы йорт кырыенда;

Идел буе районында - Җиңү проспектындагы 50а һәм 56нчы, Фучик урамындагы 72нче, Рихард Зорге урамындагы 66 һәм 75нче йортлар янында;

Совет районында - Липатов урамындагы 7нче, Зәкиев урамындагы 12нче йортлар янында, шулай ук Фучик урамы белән Ломжинская урамы кисешкән урында.

Казанда төп Яңа ел Чыршысы быел “Казан” гаилә үзәге каршындагы мәйданда була.

 

Язмага реакция белдерегез

0

0

0

0

0

Реакция язылган инде

Комментарийлар

Мөһим

loading