Проблемалар бар, чишүчеләр юк!

Очрашуда, мөмкинлекләре чикле балаларны эшкә урнаштыру өчен кечкенәдән әзерләргә кирәк, дигән фикер яңгырады. Моның өчен инде дүртенче ел «Абилимпикс» эшче һөнәрләренә багышланган чемпионат та үткәрелә республикада. Ләкин күп кенә инвалидның эшкә урнашасы килми икән. Сәбәпләре дә төрле, кемнеңдер инвалидлык пенсиясеннән колак кагасы килми, кемгәдер эшкә урнашу өчен курку, үз-үзенә ышанмау хисе комачаулый.

– Казан шәһәрендә генә дә 19 мең эш урыны бар. Ләкин аларның берсендә дә эшләргә атлыгып тормыйлар. Бездә мөмкинлекләре чикле кешеләрне эшкә урнаштыру өчен махсус программалар эшли. Теләкләрендә булса, без аларга әле һөнәр үзләштерергә дә ярдәм итәбез. Ләкин эшне монысы – инвалидлар өчен, монысы сәламәт кеше өчен дип бүлмибез. Кеше, үз мөмкинлекләреннән чыгып, һөнәр сайлый ала. Үзебез дә ДЦП диагнозлы бер кызны әйдәп баручы хезмәткәр буларак эшкә алдык. Без оешмалар белән дә эшлибез – безнең мөрәҗәгать буенча, алар мөмкинлекләре чикле кешегә эш урыннары бирә. Бер оешма махсус фотограф вакансиясе булдырды. Бөтен аппаратураларны да үзе сатып алды. Ләкин инвалидлар эшкә урнашырга атлыгып тормый. Алар, эшли башласалар, никтер инвалидлыкларын алырлар дип курка, – ди Казан шәһәре халыкны эш белән тәэмин итү үзәге директоры Марат Хәйруллин.

Казан буенча халыкны эш белән тәэмин итә торган җиде үзәк бар. Марат Хәйруллин, теләгән кеше аларга 562-48-33 номеры аша да элемтәгә чыга ала, диде.
«Трамплин» хәйрия фонды җитәкчесе Эльвира Осокина да, мөмкинлекләре чикле кешеләр эшләргә ашкынып тормый, дигән фикердә.

– Алар эшләп өйрәнмәгән, алар үзләрен кызгандырып кына өйрәнгән. «Мин – инвалид, миннән беркем бер әйбер дә сорамый. Ник эшләргә тиеш соң әле мин?!» диючеләр дә бар. Балаларга әле нинди дә булса орлык салып була. Шуңа да без кечкенәдән аларны җәмгыятькә файдалы булсыннар дип үстерәбез. Спорт, иҗатка тартабыз. Без аларга «син дә безнең кебек бит!» дигән фикер сеңдерергә тырышабыз. Менә әле соңгы тапкыр, безнең фонд ярдәме белән, Дәрвишләр бистәсендәге интернат балалары 21 көн дәвамында «Берсут» лагеренда ял итте. Беренче көннәрдә алар хәтта бер-берсе белән аралашмады, йомык иделәр. Соңгы көннәрдә инде шигырьләр яза башладылар. Коляскада утыручы, йөри алмаган балаларның да бездә тернәкләнәсе килә. Ләкин әле республика лагерьлары андый балалар өчен яраклаштырылмаган, – ди Эльвира Осокина.

«Солнечный» балалар һәм яшүсмерләр сәламәтләндерү үзәге күбрәк үз эшен үрнәк итеп куярга тырышты. Дөрес, мактанырлык эшләре җитәрлек үзләренең. «Безнең горурлыгыбыз» дип язып куйган элмә тактадан гына да үзәкнең уңышларын, тормышта үз юлын тапкан, зур дәрәҗәләргә ирешкән балаларын барлап була. Ләкин түгәрәк өстәлгә килгән һәр район вәкилләре үзләре белән тавык чүпләп бетерә алмаслык моң-зарын да алып килгән иде әле. Менә аларны ишетүче булмады кебек.
Әйтик, Казанның Идел буе районында урнашкан тернәкләндерү үзәгендә эшләүче тәрбияче, балигълык яшенә җиткән инвалидлар белән эшләү дәрәҗәсе түбән, дигән фикердә.

– Без аларны алты яшьләрендә үз канатыбыз астына алабыз, 18 яшьтән чыгарып җибәрәбез. Аннан соң алар кая барырга белмичә йөри дә кабат безгә кайта. Алмасак, ата-аналары елап килә. Ә бу – ДЦП, аутизм диагнозлы балалар. Кайбер үзәкләр балалар белән 23 яшькә кадәр эшли. Безгә аның өчен махсус лицензия алырга кирәк, ә ул түләүле, – ди тәрбияче.
Түгәрәк өстәл оештыручылар, бу – «Инвалидлар җәмгыяте» начар эшли дигән сүз, бу – алар карамагында, дип кенә белдерде.

Арча районының тернәкләндерү үзәге инде бер елдан артык коррекцион интернат мәктәптә эшләү өчен лицензия ала алмыйча интегә икән. Ә Болгардагы инвалидларга булган теннис өстәлләрен урнаштырып рәхәтләнеп теннис уйнау өчен бүлмә бирмиләр.
– Өстәле бар, ә залы юк. Без элек кинотеатр бинасында уйный идек. Ләкин анда өстәлләрне гел алып куеп йөрергә кирәк. Мин үзем бер аяклы, һәрвакыт башкалардан ярдәм сорарга туры килә. Безгә берәр бүлмә табарга ярдәм итмәссезме икән? Сез бит югарырак кешеләр... – дип мөрәҗәгать итте залдан бер ир-ат.
Аны түгәрәк өстәлдә утыручыларның берсе китапханәгә җибәрде. Янәсе, алар инвалидларга һәрвакыт ярдәм кулы суза. Китап киштәләре арасында теннис уйнап булмаганын аңлады микән бу кеше?
Бер сүз белән әйткәндә, түгәрәк өстәл, гадәттәгечә, буш сүз сөйләү белән генә чикләнде. Конкрет кешеләрнең конкрет проблемаларын чишәргә сәләтсез булган түгәрәк өстәл оештыру гомумән кирәк иде микән?!