Спорт – имидж, «WorldSkills» – киләчәк өчен

Дәрәҗә дә, җаваплылык та
Чемпионат стандартлары кертелгәннән бирле, республика һөнәри белем бирү учреждениеләренең биналары, материаль-техник базасы да саллыланды. «WorldSkills» стандартлары буенча белем бирә торган 20 ресурс үзәк булдырылды. Аларны ачу өчен, республика бюджетыннан өч миллиард сум акча тотылды. Тагын шундый биш үзәк ачарга уйлыйлар. Моның өчен 670 миллион сум акча бүлеп бирелгән, 107 миллион сумга аны техник яктан җиһазландыру каралган.

Үзәкләр Казанда гына түгел, ә республиканың социаль-икътисади яктан мөһим булган районнарында да урнашкан. Татарстан мәгариф һәм фән министрының беренче урынбасары Андрей Поминов сүзләренчә, Чаллы, Түбән Кама, Әлмәт, Бөгелмә, Алабуга шәһәрләрендә дә урта һөнәри белем бирә торган уку йортлары көчле.

- Җиһазландыру, техник базаны карасак, Казан алардан бераз артта да кала әле. Бу уку йортларына белгечләр әзерләргә зур оешмалар ярдәм итә, - ди Андрей Поминов.
Якын киләчәктә мондый үзәкләр республиканың барлык төп һөнәри уку йортларында булдырылачак.

Хәзер урта белем алырга теләүчеләр саны вузга укырга керүчеләрдән дә артып киткән. Әйтик, Казан педагогия көллиятендә бер урынга - сигез кеше, Казан төзелеш көллиятендә аерым белгечлекләргә бер урын өчен дүрт-биш кеше дәгъва белдерә.

«WorldSkills» мөмкинлекләр генә ачып калмады, яшь белгечләргә зур җаваплылык та өстәде. Хәзер укырга эленке-салынкы йөреп булмый инде: алда - республика, ил, дөнья чемпионатлары. Моңа өстәп, хәзер урта һөнәри белем алучы укучылар күрсәтмә имтиханы тапшыра. Әлегә бу - республика өчен пилот проект. 2020 елда мондый имтиханны 50 төр һөнәр иясе тапшырачак. Быел аш-су остасы, эретеп ябыштыручы, төзүче, компьютер системасында программалаштыру, оча торган аппаратлар җитештерү, авиация техникасын тышлау, лаборатор-химик анализ, челтәрле һәм системалы администрацияләштерү, веб-дизайн һәм мәгълүмати кабельле челтәрләр кебек тугыз һөнәр буенча 200 студент имтихан тапшыра. Сынау нәкъ «WorldSkills» чемпионаты кебек үтә. Студентларның эшен Россиянең төрле төбәкләреннән килгән белгечләр бәяли. Имтиханны узган белгечләргә паспорт тапшырыла. Биредә аның нинди юнәлештә ярышканы, җыйган баллары языла.

Эш үзе сине эзли
Бу атнада шундый имтиханнарның берсе Казан халыкара сервис көллиятендә булды. Биредә 13 эксперт күзәтүе астында биш студент аш-суда осталыгын күрсәтте. Имтихан барышын Бурятиядән килгән «WorldSkills Russia» чемпионатының төп сертификатлы эксперты Ирина Нимаева да күзәтте. Бу «WorldSkills» чемпионатында моңа кадәр җиңүләр яуламаган көллияттә белем алучы гап-гади студентлар икәнен исәпкә алсак, эксперт аларның эшен югары бәяләде.

- Студентлар узган ел милли чемпионат финалында булган биремне үти. Биш сәгать эчендә алар тавык рулеты, балыктан җылы кабымлык, тавыктан җылы ризык, уалучан камырдан десерт ясарга тиеш. Укучы өчен бу җиңел эш түгел. Шулай да алар булдыра. Барлык ризыкларны да вакытында тапшыра. Мин мондый ук нәтиҗәләр көтмәгән идем, - ди Ирина Нимаева.

Укучылар һәр ризыкны 30 минутлы аралык белән тапшырырга тиеш. Элек эш нәтиҗәсе генә бәяләнгән булса, хәзер эш барышын да энә күзе аша үткәрәләр. Шуңа да студент, санитария таләпләренә туры китереп, чиста-пөхтә эшләргә, тиешле кораллар кулланырга, ризыкны әрәм итмәскә тиеш. Калдыкларны да белеп салырга кирәк. Экспертлар чүп чиләгенә кадәр ревизия үткәрә. Ризыкның бирелеше, төсләр композициясе, оригинальлек, дөрес эшләнеше дә мөһим роль уйный. Ризык әзер булгач, аны тагын аерым бүлмәдә утыручы тугыз ресторан белгече татып карый. Монысы «сукыр бәяләү» дип атала. Алар ризыкны кем пешергәнен күрми, тәмен генә бәяли.

Экспертлардан тыш, имтиханда кафе, ресторан хуҗаларын да очратып була. Болары үзләренә эшче куллар эзли. Шунысы кызык, элек кулына диплом алган яшь белгеч үзе эш эзләп йөрсә, хәзер эш аны үзе таба. Мондый чыгарылышлар эшчеләргә дә яхшы, эшкә урнашкач, аларны өйрәтергә кирәкми. «WorldSkills» яшь белгечләргә шуның белән кадерле дә.

- Минем студентларым II курста җитештерү практикасы узган вакытта 18 мең сум акча алып эшли. Бу - тәҗрибәсе булмаган студент өчен зур сумма. Эшкә урнашкач, 23-25 мең ала башлыйлар. Ә инде югары дәрәҗәле аш-су осталары 30-40 меңнән дә ким хезмәт хакы алмый, - ди Ирина Нимаева.

---

• «WorldSkills» чемпионаты 1953 елдан бирле эшче һөнәрләрен популярлаштыру максатын күздә тотып үткәрелә. Беренче тапкыр ул Испаниядә оештырыла. Ул Икенче бөтендөнья сугышыннан соң эшче һөнәрләренә кытлык булган чорга туры килә. Бүген әлеге хәрәкәттә 77 ил катнаша.

• WorldSkills Competition (WSC) - ике елга бер генә оештырыла торган чара. Биредә үз илләрендә җиңү яулаган иң яхшы эшчеләр генә көч сынаша ала. Биремнәр инглиз телендә бирелә.

• Мөмкинлекләре чикле булганнарның үз эшче һөнәрләр чемпионаты бар. Ул Абилимпикс дип атала. Ишетмәүчеләр яки начар ишетүчеләр үзара DeafSkills чемпионатында көч сынаша. Ул беренче тапкыр быел апрель аенда Казанда узды.

• Май аенда Краснодар шәһәрендә узган WorldSkills Russia чемпионатында Татарстан ил буенча гомум медаль зачетында II урын яулады. Республика командасы 16 алтын, 8 көмеш, 7 бронза, 10 «Осталык өчен» медаленә ия булды.

---

Тагын бер дөнья чемпионаты
2019 елның 17-22 август көннәрендә безне чираттагы дөнья чемпионаты көтә. Казан WorldSkills Championship халыкара эшче һөнәрләр чемпионатын кабул итәчәк. Республика бу хокукны 2015 елда Париж белән Шарлеруа шәһәрләрен уздырып яулады.

Чемпионатка кадәр тагын ике ел вакыт булуына карамастан, Казан инде кунакларны кабул итәргә әзерләнә. Аны үткәрү өчен «Казан» халыкара аэропорты янындагы 74,8 гектар җирдә «Kazan Expo» үзәге төзелә. 2018 елның язында анда инде төбәкара, ил күләмендәге ярышларны үткәрергә уйлыйлар. Бу чемпионатка кадәр безгә ил буенча беренче урынга күтәрелергә кирәк, дигән максат куйган республика җитәкчеләре.

- Республика бүген IT юнәлешендә - лидер. Быел декабрьдә Иннополис шәһәрендә «Айтек» мәгълүмати технологияләр буенча эшче һөнәрләр чемпионатын каршылыйбыз. Шулай ук төзелеш, сервис, сәнәгать өлкәсендә дә көчле без. Бу юнәлешләр республика икътисадына да уңай тәэсир итә. Татарстан Президенты сүзләрен хуплап әйтәм: республикага спорт ярышлары имидж өчен мөһим булса, «WorldSkills» чемпионаты киләчәгебез өчен кирәк, - ди «Спорт һәм социаль проектлар» дирекциясенең генераль директор урынбасары Эмиль Гобәйдуллин.

Дөнья чемпионаты, бер үк вакытта, эшче куллар ярминкәсе дә, шуңа күрә дә зур оешмалар чемпионатны үткәрергә ярдәмгә килә. Инде күп еллар хәрәкәтне «Самсунг», «АвтоВАЗа», «Кока-кола», «Шнайдер Электрик» оешмалары җитәкли. Кайбер катнашучылар бу оешмаларда стажировка узу мөмкинлеге дә ала. Әйтик, «Суыткыч технологияләре» компетенциясе буенча җиңү яулаган ике Татарстан егете бүген Кореядагы «Самсунг» оешмасында эшли, белемнәрен шомарта. Укуларын тәмамлагач, алар кабат республикага кайтачак.

WorldSkills Kazan-2019 чемпионатының беренче партнеры 2 июнь көнне Санкт-Петербург шәһәрендә билгеле булды. Ул - Россиядә иң зур тау-металлургия холдингы - «Металлоинвест» ширкәте. Әбу-Дабидагы чемпионаттан соң тагын берничә иганәче игълан ителәчәк. Эмиль Гобәйдуллин сүзләренчә, Казандагы чемпионатны үткәрергә «КАМАЗ», «Ford Sollers» оешмалары да ярдәм итәргә мөмкин.

Сер түгел, мондый алтын куллы егет-кызларга чит төбәкләр, хәтта чит ил оешмалары да кызыга. Ләкин республика белгечләрнең үзебездә калуын кулайрак күрә, чөнки биредә аларга профессиональ үсеш өчен барлык мөмкинлекләр дә бар. Чемпионатны узган кеше инде эксперт буларак эшли ала.

«WorldSkills»та урта һөнәри белем студентларыннан тыш, вуз укучылары да, инде укуын тәмамлаган 28 яшькә кадәрге белгечләр дә катнаша ала. Үзеңне сынап карау өчен менә дигән мөмкинлек бу.