«Ярдәм итегез, йортларыбызны сүтәргә телиләр!»

«Дүрт көн йоклаганыбыз юк инде, юньләп ашамыйбыз-эчмибез, елыйбыз да елыйбыз. Дәрвишләр бистәсе аша олы юл салырга җыеналар, имеш, төзелеш өчен кайбер йортларны җимерергә кирәк булачак, без туган нигезебездән китәргә теләмибез», – дип шалтыратты редакциягә укучыбыз. Мәсьәләгә ачыклык кертү өчен, Дәрвиш­ләр бистәсенә юл тоттык.

«Беркая да күченәсебез килми»

Безне бер төркем бистә активистлары каршы алды. Араларында пенсия яшендәгеләр, яшьләр дә җитәрлек. Барысын да бер максат берләштерә – алар Дәрвишләр бистәсен үстерергә тели, экологиягә, кешеләргә зыян китерердәй проектлар өчен теш-тырнагы белән каршы торачаклар. Кирәк икән, пикетка да чыгарга әзерләр. Кул кушырып утырырга җыенмыйлар.

Апрель башында биредә яшәүчеләрнең почта әрҗәләренә булачак магистральнең генераль планы төшерелгән листовкалар таратканнар. Бу кәгазьнең кемнән икәнен халык белми, әмма ул аларны борчуга салган.

«Баштарак 1 апрель мәзәге дип кабул иттек. Тик безнең урамда яшәүче берәүгә йортын сатарга рөхсәт бирмәгәннәр, икенчесенә теркәү палатасында йортларыгыз сүтелергә тиешле тораклар исемлегендә дигәннәр», – дип борчыла халык. Җитмәсә, лис­товкадагы мәгълүмат буенча магистраль узарга тиешле нарат урманын да кисә башлаганнар, имеш. Дөрес, моны берәүнең дә барып күргәне юк, социаль челтәрдә таралган фотоларга карап кына фикер йөртәләр. Халык, бер-берсен бүлдерә-бүлдерә, зарын сөйли.

– Юл Главная урамы аша узачак, башта киңлеге 100 метр диделәр, аннары 35 метр булачак, дигән сүзләр йөрде. Ул Главная урамы янындагы урманнан алып тимер юлга тоташачак. Чүп яндыру заводына чүп ташу өчен юл кирәк булганга да ясыйлар, диләр.

Болар барысы да әлегә имеш-мимешләр генә. Тик җил исми яфрак селкенми, диләр, шәһәр үсеше өчен кирәкле юллар салганда йортларны сүтү очраклары яңалык түгел. Төрлесе булырга мөмкин. Халык уйлаганча, магистраль салынса, төзелешкә комачаулаган 40лап ­шәхси йорт, берничә күп фатирлы торак зыян күрәчәк. Ә йортларның күбесе яңа, заманча салынган ике катлы коттеджлар да бар. Кайберәүләр әле бирегә яңа килеп төпләнгәннәр. Кемдер гомер буе шушында яши.
– 1954 елдан бирле яшим монда. Ул вакытта кайбер йортлар бөтенләй юк иде әле, наратлар да кечкенә иде. Үз бакчабыз бар, аз булса да бәрәңгесен, яшелчә, җиләк-җимешен утыртабыз. Пенсионерга анысы да ярап куя. Йортымны сүттерәсем, беркая да күченәсем килми, – ди Елена апа.

Әминә апа да ничә көннән бирле тынычлыгын югалткан.
– Дәрвишләр бистәсендә җиребезне 2 миллион сумга сатып алдык. Фатирыбызны саттык, биредә йорт салып чыктык. Күпме хезмәт кергән торакны җимергәннәренә түзә алырмынмы? Хәзер дә йөрәгем бетте, ашамыйм, кызым мине үземне генә калдырырга да курка, – ди ул.

Күп фатирлы йортта яшәүче Светлана да нишләргә белми аптыраган.
– Юл зират аша уза дип тә әйтәләр, балалар яратып уйный торган паркны да бетерәчәкләр, имеш. кайбер йортлар эстакада астында кала, диләр, ниләр булып бетәр? Мәгънәсезлек инде бу, Дәрвишләр бистәсенә иң чис­та, тыныч район дип күченгән идек югыйсә, – ди.

Билгесезлек – иң куркынычы

Халык әйтүенчә, бу юллар «Камаз»лар йөрерлек таләп­ләргә туры килми. Кайчандыр уздырылган геологик тикшерүләр вакытында, җир астында 14 катлы йорт биек­леге кадәр түбәнлектә күл булган, дигәннәр. Җир асты сулары көчле ага. Шуңа да яз көне монда еш кына асфальт убыла,чокырлар пәйда була. Бу урыннан су, газ торбалары уза дип аңлаттылар. Ир-атлар аек акыл белән фикерләргә тырыша.

– Монда юл салу мантыйк­ка сыймый. Ике чакрым ерак­лыкта гына М7 трассасы уза. Өстәвенә Царицыно бистәсе аша тагын бер өстәмә юл бар. Яңа юл бөкеләр проблемасын хәл итә дип тә ышандырып әйтеп булмый, – диләр алар.
Денис Исайкин Главная урамында 12 ел тора.

– Ышанасы килми, әмма берни аңлатучы юк. Кеше төрле чыганактан мәгълүмат укый да үз соравына үзе җаваплар уйлап таба. Борчыла. Билгесезлек – иң куркынычы. Юлларны төзекләндерүгә без каршы түгел, тик менә өйләрне сүтәләр икән, халык теләмәгән магистральне төзергә алыналар икән, дәшми калмаячакбыз. Моны белеп торсыннар иде, – ди ул.

Дәрвишләр бистәсен як­ларга Главная урамында яшәүчеләр генә түгел, бөтен бистә халкы чыккан. Магис­траль төзелүгә каршы алар ­3 меңнән артык имза да җыйганнар инде. Гаделлек эзләп, җитәкчелеккә мөрәҗәгать итәргә җыеналар.
Без дә бу мәсьәлә буенча тиешле органнарга чыктык. Әлеге хакта төгәл берни дә кабул ителмәгән булып чыкты. Халык белән очрашып сөйләшергә кирәк дигән тәкъдимгә дә мэриядә: «Бу юллар турында сөйләшергә иртә әле», – дип җавапладылар. Кыскасы, әлегә бушка борчылып йөрүнең бәлки кирәге дә юктыр, чебеннән фил килеп чыкмагае. Икенче яктан, бу вакыйга Дәрвишләр бистәсе халкын шактый берләштергән. Хәзер алар көтелмәгән теләсә нинди хәлләрдә дә югалып калмас кебек.

Казан мэриясенең матбугат үзәгеннән килгән рәсми җавапта әйтелгәнчә, Дәрвиш­ләр бистәсенең Тынычлык урамыннан алып тимер юл аша Главная урамнары буйлап М7 федераль трассасына чыгарга тиешле автомобиль юлы өр-яңа проект түгел. Ул 2007 елда ук Казанның генераль планында каралган булган, тик гамәлгә ашмый калган. Әлеге юл шәһәр үсеше өчен стратегик мәгънәгә ия. Ул М7 федераль трассасына чыгу юлын булдыру өчен кирәк. Әлегә шәһәрнең ул өлешендә, Тынычлык урамы белән Мамадыш тракты арасында, М7 федераль трассасына чыгу юлы юк. Моннан тыш, бу юл тынычлык урамындагы машиналар агымын да киметер дип көтелә. Шул рәвешле трасса янындагы территория­не үстерү мөмкинлеге бирәчәк.

Яңа генераль план проектын төзегәндә, автомагистраль төзүнең башка вариантлары да каралган: Дәрвишләр бистәсендәге Совет һәм Тополевая урамы аша, Нагорный бистәсе буйлап, Яңа Сосновка, Карьер бистәләре аша юл салу. Әлеге бистәләрдәге халык иҗтимагый тыңлаулар вакытында үз фикерләрен җиткерде, бу проектка тулысынча каршы булуларын әйтте. Халыкның фикерен исәпкә алып, проектлаучы юлның 2007 елда төзелгән элеккеге схемасына кайтырга мәҗбүр булды. Өстәвенә объектларны мөмкин кадәр азрак сүтү, шәхси хуҗалыкларны саклап калу өчен, Шоссейная урамы белән кисешкән урында генплан проектын үзгәртергә туры килгән.

Шул рәвешле, торак йортларга тагын да азрак зыян килергә мөмкин. Автомобиль юлының каян үтәчәге, киңлеге территория­ләрне ызанлау һәм планировка проектлары билгеләнгәч ачыкланачак. Әлегә территория өчен проект документларын әзерләү турында сүз булганы юк. Шунысын да әйтергә кирәк, юл төзелеше мәсьәләсен хәл итүне 2025 елдан да иртәрәк башламаячаклар.
Проектлар расланганчы, Россия шәһәрләр төзү кодексының 5.1нче маддәсе буенча иҗтимагый тыңлаулар узачак. Анда халык үз фикер-тәкъдимнәрен җиткерә алачак.