Марат Әхмәтов: «Без бер зур гаилә»

Татарстанның Фермерлар, крестьян хуҗалыклары һәм авыл хуҗалыгы кооперативлары ассоциациясенең XVII съездында чыгыш ясаганда Татарстан Дәүләт Советы Рәисе Фәрит Мөхәммәтшин әнә шулай дип белдерде.

2016 елның ил өчен авыр булуы беркем өчен дә яңалык түгел. Әмма шушындый шартларда да республикада планлаштырылган эшләрнең күбесе башкарылган. Узган ел авыл хуҗалыгы өлкәсендә 238 млрд. сумлык товар җитештерелгән. Татарстан бу тармак буенча Россиядә дүртенче урында тора. Бүгенге көндә республикада 5000 якын фермер, 450 мең шәхси ярдәмчел хуҗалык, йөзләгән авыл хуҗалыгы оешмалары һәм кооперативлары бар.

- Сез биредә авылның иң актив, алга киткән, креатив кешеләрен тәкъдим итәсез. Татарстанның эчке тулаем продуктының яртысыннан артыгын сез җитештерәсез. Бу саннар артында көндәлек хезмәт тора, - дип рәхмәт сүзләрен җиткерде Фәрит Мөхәммәтшин съездда катнашучыларга.

Аның әйтүенчә, бүген республикада 35 программа тормышка ашырыла. "Эш башлап җибәрүче фермерларга ярдәм" һәм "Гаилә терлекчелек фермаларын үстерү" программалары кысаларында, соңгы биш елда 11 млрд. сумнан артык акча бүлеп бирелгән. Шуларның 2 млрд. сумы узган ел үзләштерелгән. 2017 елда да фермерларга ярдәм итү киметелмәячәк. Быел бюджеттан авыл хуҗалыгы өлкәсенә 800 млрд. сум күләмендә акча бүлү каралган. Съезд барышында Татарстанның авыл хуҗалыгы өлкәсендә чираттагы пилот проектларына кергәнлеге дә мәгълүм булды. Аның оештыру комитеты рәисе - РФ Хөкүмәте җитәкчесенең беренче урынбасары Игорь Шувалов. Әлеге проект илнең биш төбәгендә сынап каралачак. Марат Әхмәтов һәм республиканың икътисад министры Артем Здунов эшче төркем составына кертелгән.

Шулай ук социаль әһәмияткә ия программалар нигезендә мәдәният йортлары, ветеринар, фельдшерлык пунктлары, полицияләр өчен офис-йортлар төзелә. Бу программалар халыкны авылларда калдырырга ярдәм итәргә тиеш, дип саный җитәкчеләр. Кызганыч, а яшьләр генә елдан-ел кими. Югыйсә, тырыш, булдырам, дип тотынган кешегә төрле тармак буенча эшмәкәрлек эшен җәелдерергә мөмкин. Соңгы елларда авылларда фермерлык белән генә түгел, кошчылык, умартачылык, яшелчәләр үстереп сату эшләре, һөнәрчелек тә киң җәелде.

- Һәм без боларның барысына да ярдәм итәргә тиешбез. Ләкин сез дә үз чиратыгызда шушылар белән кызыксынган кешеләрне табарга ярдәм итегез, башкаларны да кызыксындырыгыз. Алар сезнең көндәшләр булыр дип курыкмагыз. Район башлыклары белән дә актив эш алып барыгыз, - дип мөрәҗәгать итте ул фермерларга.

«Берләшегез!»

Съездда катнашучыларга мондый тәкъдим юктан гына ясалмады. Продукцияне җитештерү генә түгел, әле бит аны кулланучылар базарына китереп җиткерергә дә кирәк. Фәрит Мөхәммәтшин әйтүенчә, бу мәсьәләдә нәкъ менә кооперативлар, агросәнәгать парклары, башкаланың һәр районында эшләп килә торган ярминкәләр ярдәм итә.

Бүгенге көндә республикада 4 700 фермерлык хуҗалыгы бар. 200 гаилә фермасы исәпләнә, әмма аларның күпчелеге үз көченә генә ышана. 72 кооператив төзү планы куелса да, бүгенгә шуның 31 е эшли. Моннан кала, Казанда һәм Чаллыда агросәнәгать парклары бар. Киләчәктә әлеге паркларның кечкенәләре авылларда да булдырылачак. Мәсәлән, Зәй районында шундый бина төзеләчәк.

- Җитештерү һәм хезмәт күрсәтүгә авыл җирлегендә яшәүчеләрне җәлеп итә алдык. Хәзер алар җитештергән продукцияне кулланучыларга китереп җиткерү, аны бзарларда сату өчен юл картасы булдырырга кирәк. Бу бик җитди мәсьәләләрнең берсе булып кала, - диде Фәрит Мөхәммәтшин.
Кыенлыклар һәм проблемалар, әлбәттә, бик күп. Аларның кайберләре хәтта хәл итеп тә бетерә торган түгел. Әмма кыенлыклар акчада гына түгел. Чөнки хәзерге заманда бернинди бизнес та мөстәкыйль рәвештә генә алга бара алмый, дип саный Татарстан Премьер-министр урынбасары - республиканың авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры Марат Әхмәтов.

- Базар тулган, шуңа да продукцияләрен гамәлгә кую системага салынмаган товар җитештерүчеләргә бик авыр. Урыннарда административ каршылыклар, эре җитештерүчеләр белән көндәшлек шулай ук кыенлыклар тудырып тора, - ди ул.

Аның фикеренчә, фермерлар азык-төлек җитештерергә өйрәнде, күбесенең бу эше бик яхшы бара.
- Кайберәүләрегезнең үсеш өчен ресурслары да барлыкка килә. Әмма бездә һаман сезнең продукцияне сату системалаштырылмаган. Өстәвенә, эшкәртүчеләр күп күләмдәге товар белән кызыксына. Мәсәлән, бер литр сөтне генә алыйк. Сез аны 200-300 литр тапшырасыз икән, прицеплы "КАМАЗ"лап тапшыручыга караганда, бәясе ике сумга азрак була. Шуңа да без сезне кооперативларга берләштерергә тиеш. Сезнең арада мөнәсәбәтләр мөмкин кадәр ачык, ышанычлы булырга тиеш, - дип мөрәҗәгать итте министр.

Әмма нинди генә проблемалар белән килсәләр дә, министрның ишеге һәрчак ачык булачагын белеп таралышты бу көнне фермерлар.

- Башка илләрдә фермерлык тармагы гасырлар буена формалашкан. Ә безгә бу эшләрне берничә ел эчендә башкарып чыгарга кирәк. Авыр, әлбәттә. Әмма шуна әйтәсе килә: без бер зур гаилә. Мин сезнең һәрберегезне, күрсәткечләрнең һәм нәтиҗәләрнең нинди булуына карамастан, бик югары бәялим. Мин һәрберегез өчен ачык - сезнең проблемаларыгыздан курыкмыйм. Мин аларны тыңларга, ишетергә әзер. Проблемаларны хәл итәр өчен сез миңа иртән дә, кич белән дә мөрәҗәгать итә аласыз, - диде Марат Әхмәтов.

Җиләк-җимеш бакчалары кирәк

Республикада җитештерелгән яшелчәләрнең - 14,4, итнең - 3,4, сөтнең 8,2 проценты, ә бөртекнең биштән бер өлеше, крестьян-фермер һәм шәхси ярдәмчел хуҗалыкларда җитештерелгән. Ә менә җиләк-җимеш үстерү буенча Татарстан калыша әле. Республикага 70 млрд сумлык җиләк-җимеш читтән кертелә. Алар арасында үзебездә үстерә алырлык алма, чия кебекләре дә бар. Шуңа күрә дә әлеге мәсьәләгә карата Фәрит Мөхәммәтшин үз фикерен җиткерде.

- Бер елны кыш салкын булганнан соң без җиләк-җимеш бакчалары үстерүне ташладык. Безнең климат шартларында да Татарстан җиләк-җимеш үстерү белән гомер буе җитди шөгыльләнде. Алма, чия үсә торган зур мәйданнар бар иде. Дөрес, Әлмәт һәм тагын берничә районда җиләк кырлары белән шөгыльләнүчеләр дә бар. Әмма бу эш киләчәктә системалы башкарылырга һәм без моңа ярдәм итәргә тиеш, - дип саный ул.