Тирес күченең уртасындагы тишеккә утыртып, күмеп куйдылар

Дәү әнием Хәерлебанатның кушаматлары күп иде – “прафисор әби”, “транауский әби” (монысы инде Буаның легендар врачлары Туруновскийларга охшатыптыр), “күзлек әби” һәм башкалар.

Чынлап та, кемгә пычаксыз хирург кирәк, аңа киләләр иде. Белә, терелтә – шуңа киләләр. Әби озак яшәде, чак кына 100гә җитми калды.

1953 елның җәе салкын, көзе тагын да ышыксыз булды. Абыйга укырга вакыт җитте. Ул зур инде, 5нче класска бара.

Ә менә мине быелга алмыйлар икән. 7 яшем тулмаган ди. Ну мин болай үзем зур кебек инде. Абый белән җәен бозаулар да көтештем. Мәктәп турында җәй буе хыялландым. Миңа бит укырга кирәк. Тизрәк үсәсем, күбрәк беләсем, зур буласым килә.

Әнкәй бу юлы да хәлемә керде. Ыштаннар ямалды, абый күлмәге кечерәйтеп тегелде. Вәт аякка галош зуррак инде. Ни эшлисең, төшеп калса, тотып барырмын әле. Сумкам юк. Абыйның фанердан ясаган сумкасы бар. Исән чакта әткәй ясаган булган. Китаплары югын юк инде дә...

Абыйга ияреп, очып диярлек барып җитсәм дә, мине мәктәпкә кертмәделәр. Җыештыручы апа булгандыр инде, коридордан ук урамга чыгарып җибәрде. Абый чыгып алып керер дипме, әллә башка хыяллар беләнме, мин янында басып торырга куркыныч, өстеңә ишеләм дип торган мәктәп яныннан китмәдем.

Көннең бик салкын икәнлеген бик нык туңа башлагач кына аңладым. Күпме генә туфрагы коелып торган, череп беткән нигез чатына сыенсам да, эчкә җылы керми иде инде... Мине өйгә күтәреп алып кайтканнар...

Каты авырып киттем. Көз дә, кыш та мин рәтләп аякка баса алмадым. Ырматиз суккан диделәр. Буа бүлнисенә дә алып йөргәннәр. Кеше була алмас дигәннәр, ахры. Үзем дәү әни (әби) белән әнкәйнең янымнан китмичә диярлек терле юллар белән дәвалауларын хәтерлим. Язга таба аякка баса башладым.

Өйнең ишегеннән ерак түгел генә тирес күче өелә башлады. Әткәй вафатыннын соң озак тормый сыерыбыз да үлгән иде бит, каян килә икән ул тирес дим? Әнкәй белән абый ерак түгел урнашкан атлар конюшниеннан чана тартып ташыйлар икән. Бераз өелә башлагач, әнкәй салам ягып, казанда су җылытып, аны бу күчнең уртасына сала. Тирес күче үзе үк пар чыгарып янып утыра башлады.

Март ахырлары. Дәү әни, әнкәй, туганым апа тирес күченең уртасын казып төшеп, мине күтәреп чыгып, шул тишеккә утыртып күмеп куйдылар. Тирә-якны томалап, башым гына күренеп калды.

Миңа бик кызу иде. Тән үзе пешә, үзем шунда эреп югалам кебек тоела. Болай дәвалауны байтак кабатладылар. Ничә тапкыр икәнен белмим. Өйгә кертеп, лаканда җылы су белән юындырып төреп салганнары гына хәтердә.

Дәү әни дәвалауның бүтән юлларын да күп куллангандыр, тик монысы мине аякка бастырды. Ахырдан гына тиреснең 50-60 градуста янганын, аннан бик күп газлар чыкканын, әбиләрнең шуны белеп дәвалауларын аңладым.

Үзем дә, алар да, күп тә үтми, тагын сигез елдан бу шыр сөяк малайның Тәтешкә хәтле 50 чакрым артык юлны кыш көннәрендә дә җәяү йөри алачагын, чаңгы буенча 1нче разряд, велосипедта да очып йөрүче, ату буенча техникум чемпионы булачагын белми идек шул әле.

Ходай шулай кушкан булган шул!

Мөхәррәм Мөхәммәтҗанов, Буа.