Абау: өч айда мошенниклар татарстанлыларның 1,3 миллиард сум акчасын урлаган

Курьер, бүләк алып килгәннән соң, товарның китереп җиткерелүен раслаучы кодны хәбәр итүен сораган, соңыннан исә аның “Дәүләт хезмәтләре” коды булуы ачыкланган. Тагын бер мисал – бушлай игъланнар сайтында җинаятьче, янәсе, товар өчен акча түләгән һәм, түләү керүне тикшерү максатыннан, сылтама җибәрә, аның аша кереп, сез үз мәгълүматларыгыздан һәм акчаларыгыздан мәхрүм каласыз. 
– Шуңа күрә СМС белән килгән кодларны беркемгә дә хәбәр итмәскә һәм шикле сылтамалар буенча күчмәскә кушабыз. Барлык процесслар цифрлаштырылган чорда яшибез. Хәзер дәүләт һәм муниципаль органнар хезмәтләреннән дистанцион форматта файдаланырга мөмкин. Бу бик уңайлы, шул ук вакытта җинаятьчеләр моны үз файдасына куллана. Кибермошенниклар арасында популяр алымнар бишлегендә – кешеләрнең “Дәүләт хезмәтләре”ндәге аккаунтларына керү мөмкинлеген алу. Монда шуны билгеләп үтәргә кирәк, тышкы йогынты ярдәмендә бу мөмкин түгел. Мошенниклар, дәүләт хезмәтләре порталындагы чит кешенең шәхси кабинетына керү өчен, кулланучылар белән сөйләшкәндә психологик йогынты ясыйлар. Шуның белән бергә сезнең шәхси мәгълүматларыгызга керү мөмкинлеген алып, аларны үзләренең табыш алу максатларында кулланалар. Шуңа да һәрвакыт уяу булырга кирәк, – дип кисәтте Татарстан прокуратурасының сорау алу һәм оператив эзләү эшчәнлегенә күзәтчелек бүлегенең өлкән прокуроры Михаил Желаев матбугат очрашуында. 

Татарстан буенча Эчке эшләр министрлыгының җинаять эзләве идарәсенең алдалауларны ачу бүлеге башлыгы урынбасары Рафаэль Мусаев хәбәр иткәнчә, быелның өч аенда гына да мошенниклар татарстанлыларның 1 миллиард та 350 миллион сум акчасын урлаган. Чагыштыру өчен: узган елның шул ук чорында зыян суммасы – 1,2 миллиард сум. Зыян күләме артуга карамастан, теркәлгән IT-җинаятьләр саны 20 процентка кимеп, 6 меңгә якын очрак тәшкил иткән.
– Татарстан әлеге җинаятьләрне ачуга зур игътибар бирә. Ачыкланган затлар саны буенча Россиядә без икенче урында. Әгәр еллар буенча динамикада карасак, республика мондый җинаятьләрне ачу күрсәткечләре буенча бишлектә тора, – диде спикер.

Ил буенча алып караганда, узган ел мошенниклар Россия гражданнарының 27 миллиард сум акчасын урлаган. 
– Банклар үзләренең яклау системаларын камилләштермәгән булса, югалтулар тагын да күбрәк булырга мөмкин иде. Аларның антифрод системасы аркасында узган ел эчендә 72 миллионнан артык акча урлау омтылышы чагылыш тапкан. Бу 13 триллион сумнан артык акчаны саклап калырга мөмкинлек бирде, – дип белдерде Россия Банкының Идел-Нократ баш идарәсенең Татарстан буенча Милли банкы бүлекчәсе идарәчесе Марат Шәрифуллин.  

Телефон аша алдау төп проблема булып кала бирә. Узган елда Россия Банкы элемтә операторларына мошенниклар массакүләм шалтыратулар өчен кулланган 172 мең телефон номерын блокка куюны сорап өчен җибәргән.
– Әмма мошенниклар, актуаль вакыйгалардан чыгып, алдауның яңа схемаларын уйлап таба. Төп тенденцияләрнең берсе – вируслар, алар ярдәмендә мошенниклар яшерен рәвештә телефонны контрольгә ала. Аннары, авырлыксыз гына, банк кушымтасын ачып, счеттагы акчаны урлыйлар. Узган елның икенче яртысында урлауларның яртысы диярлек нәкъ менә шундый ысул белән эшләнгән. Алдаучылар чит ил мессенджерларын банклар исеменнән шалтыратулар һәм документлар тарату өчен файдалануларын дәвам итә. Монда шуны истә тотарга кирәк, банклар клиентлар белән хезмәттәшлек итү өчен мессенджерлар кулланмый. Бу норма хәзер 1 июньнән үз көченә керәчәк законда да чагылыш табачак, – диде Марат Шәрифуллин.

Узган елда кредит мошенниклыгы очраклары арткан, кеше исеменә заем рәсмиләштерәләр яки кредит алырга һәм акчаларны мошенникларга бирергә мәҗбүр итәләр. Россия Банкы бәяләве буенча, мошенниклар чыгара торган кредит акчалары барлык урланган акчаларның 40 процентын диярлек тәшкил итә.
– Яңа төр алдаулар даими барлыкка киләчәк. Әмма, кагыйдә буларак, аларның нигезендә һәрвакыт социаль инженерия ята. Максат – акча урлау өчен кешедән кирәкле мәгълүмат бирергә һәм акча күчерергә мәҗбүр итү. Шуңа да гади кагыйдәләрне үтәргә кирәк – телефонны сөйләшмичә кую, сылтамалар буенча кермәү, җибәрелә торган файлларны ачмау, СМС кодларын хәбәр итмәү. Карта мәгълүматларын һәм шәхси мәгълүматларны беркемгә әйтмәскә. Бу бигрәк тә өлкән кешеләргә, балаларга һәм яшүсмерләргә кагыла, – дип ассызыклады Марат Шәрифуллин.