Күкәй

Безнең якта «күкәй» диләр. Кечкенәдән шулай дип үскәч, хәзер дөрес булсын дип кенә «йомырка» дип әйтеп булмый. Алай гына да түгел әле... Менә «йомырка» дип язасың, ә күз алдына гел күкәй килә.

Соңгы вакытта матбугатка игътибар иткәнегез бармы? Бөтен Рәсәй күкәй турында сөйли. Тавыкныкы турында. Сөйләрлеге дә бар икән. Беренчедән, яңа елдан соң аларга хак арткан. Үзләре дә бик сөенәләрдер... Бәясе күтәрелсә, кем дә сөенер иде.

Күз алдыгызга китерегез менә, сез тыныч кына кибет киштәсендә ятасыз. Бәягез артык югары түгел: дистәгезгә – 50 сум. Ә кешеләр Яңа елны каршылый, колбаса, шәраб, торт алалар. Сезгә борылып та караучы юк. Яңа ел туа. Таңда сез уянып китәсез – кибеткә кешеләр кереп тулган. Болар инде, кичәгедән башларын арындыру өчен, дәва эзләргә тиеш. Сезгә борылып караучы да булмаска тиеш. Ә болар! Һәрберсе, сезнең янга килеп, күзләрен уып-уып тора, тотып карыйлар, тел шартлаталар. Һәм сез шунда эшнең асылын аңлыйсыз – дәрәҗәгез күтәрелгән. «Төн чыкканчы җон чыккан», – дияр иде халык мәкале булса.

Ләкин сез бер төн эчендә бәягез күтәрелүне күз алдына да китерә алмыйсыз. Чөнки сез кеше генә. Ә Рәсәйдә кешенең бәясе беркайчан да арта белмәде. Бәяң күтәрелсен өчен йә монда яшәмәскә, йә күкәй булырга кирәк.

Башка бер нәрсәнең дә хакы артмаган. Ит тә, сөт тә, он да, чүпрәк-чапрак та, хәтта Гомәр Хәйям китаплары шул килеш. Бу үзе үк күп нәрсә турында сөйли…

Ләкин эш моның белән генә дә бетмәгән икән әле. Элек бер капка ун йомырка сала торганнар иде бит. Ә хәзер капның формасын үзгәрткәннәр дә анда тугыз гына күкәй салганнар. Вәт, менә кибеткә кердең. Шул ук хакка бер дистә дип сатып алдың. Ә бер күкәең юк. Син бер начар юлда да йөрмәдең, авызың да ачык түгел иде, беркем дә бер җиреңә дә үрелмәде. Ә ул юк.

Менә шуны сизгән Рәсәй халкы пыр тузына хәзер. Интернетта тикшерәләр, гәзитләргә язалар, телевизордан күрсәтәләр, радиодан сөйлиләр. Бар кешедә күкәй хәстәре. Җитәкчеләр шул хакта баш вата. Җитештерүчеләр, акланып, чыгышлар ясый: «Тугыз күкәй сыешлы капларны без хезмәтләндерү сыйфатын яхшырту өчен генә чыгарган идек, унау сыешлылары да бар», – диләр. «Бардыр, бардыр, алардан булыр», – дип хуплый җитәкчеләр һәм бөтен игътибарны күкәй проблемасына юнәлтә.

Сезнең якта ничек атыйлар әле аны? Юк, алай түгелдер. Йомырка түгелдер, күкәйдер ул. Йомырка булса, аның үзгәрүен беркем дә сизмәс иде. Ә бит аңа кадәр дә үзгәргән нәрсәләр күп булды. Май. Бер литр итеп саталар иде элек. Шешәләре шундый иде. Аннан соң 900 граммга калды, бераздан 750леләре дә барлыкка килде. Беркем берни сизмәде. Сөт каплары да шулай бер литрдан 900 граммга әйләнде. Сизүче табылмады. Саный китсәң күп инде ул – оны да, шикәре дә, колбасасы да, сыры да... Бәяләре шул килеш, ә күләме азая. Аларына беркем берни дәшмәде...

Хәтта пенсия яшен күтәргәндә дә беркем бер сүз әйтмәде. Хәер, анысы аңлашыла инде, Рәсәйдә беркем дә үзен шул яшькә кадәр җитәрмен дип уйламый. Әгәр гомереңнең озынлыгына ышанычың юк икән, хет 100 яшькә кадәр озайтсыннар – барыбер. НДС күтәрелүгә дә каршы килүче күренми. Хәтта Рәсәйдә яшәүче вак-төяк милләтләрнең телен кискәндә дә эндәшүче юньләп күренмәде. Ә күкәйгә килеп җиткәч...

Монда һәркем үз сүзен әйтергә тиеш, чөнки бернинди хөкүмәтнең дә анда үрелергә хакы юк. Бәясен күтәрсә күтәрсен, тик урламасын да, кыскартмасын да, кисмәсен дә. Рәсәй халкы өчен күкәй – иң изге нәрсә. Тавыкныкы, әлбәттә.

Марат Кәбиров.