“Закон кабул ителсә, мондый хәл булмас иде”

Бик күп юнәлешләрдә Дәүләт Думасыннан алда бара торган Татарстан парламенты 2018 елның октябрь аенда Керчьта булган хәлләрдән соң корал йөртү буенча рөхсәтне 21 яшьтән генә бирергә кирәк дигән закон проекты әзерләгән иде.

“Утлы корал ияләре корал белән эш итү кагыйдәләрен белергә тиеш. Өлешчә зарарлаучы ату коралы, газ пистолетлары, револьверлар, шома озын көпшәле корал тотучылар биш елга бер корал тоту буенча белемнәрен тикшертергә тиеш. Аучылык өчен шома һәм бүлентекле көпшәле ату кораллары хуҗаларына карата мондый таләп юк”, - дигән иде 2018 елда  депутат Рафил Ногманов. 

Әмма Дәүләт Думасы законга үзгәрешләр кертүне кирәк дип тапмады. Нәтиҗәсен без 2021 елның 11 маенда күрдек.

Татарстан парламенты бу хәлләрдән соң эшче төркем төзеп, Федераль Җыенга кабат мөрәҗәгать әзерләде. Әлеге мөрәҗәгать коралны 21 яшьтән генә рөхсәт итүне түгел, ә аны бирүнең тәртибен катгыйлатуга да кагыла. Әгәр дә “Корал турында” законга һәм Россия Федерациясенең Административ хокук бозулар турындагы Кодексына үзгәрешләр кабул ителә икән, ул вакытта газлы корал, шома озын көпшәле коралны, спорт коралын, сигналлы коралны, ау коралын алу процессы үзгәрәчәк.

Закон проектында Себердә, Төньякта һәм Ерак көнчыгышта яшәүчеләрнең ихтыяҗлары да исәпкә алына. Чөнки анда ау — яшәү рәвеше һәм керем чыганагы булган халыклар барлыгын истән чыгармаска кирәк. Моннан тыш, хәрби хезмәт бурычын үтәүчеләр, дәүләт хәрби оешмаларында хезмәт итүче гражданнарга корал 18 яшьтән биреләчәк. Шома көпшәле коралны моңа кадәр револьверы яисә пистолеты булучыларга гына рөхсәт итәргә кирәк, ди депутатлар. Анда да пистолетка кимендә 5 ел ия булу шарт итеп куела.

Тагын бер яңалык. Депутатлар озын көпшәле ярымавтоматик коралны профессиональ аучылар яки югары класслы спортчылар арсеналында гына калдырырга тәкъдим итә.

Закон проекты хакында сөйләгәндә, парламент вәкиле Игорь Бикеев коралның кешелек өчен нинди зур куркыныч тудыруын тагын бер кат искәртте. Дөрес, ул бу чикләүләрнең законсыз корал әйләнешен контрольгә алу өчен бер ысул гына булуын аңлый. “Поскольку главный “спусковой крючок” у человека – в голове”, - ди депутат.

Бу мәсьәләгә карата Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов та фикерен җиткерде. Республика лидеры да корал йөртүгә рөхсәт бирә торган яшьне арттыру гына аз дип саный.

“Без бу хакта беренче генә сөйләшмибез. Бу ысуллар гына корал әйләнешен тәртипкә  кертү буенча нәтиҗә бирмәячәк. Булган хәлләрдән чыгып карасак, 19 яшьлек егет коралны, сугыш кирәк-яракларын законлы нигездә алган. Ник без хәрби кирәк-яраклар турында сөйләмибез? Әйтик, картечь һәм пулялар хакында. Хәрби кирәк-яраклар буенча да ниндидер регламент булырга тиеш”, - ди Президент.

Рөстәм Миңнеханов бу өлкәдә совет чоры тәҗрибәсен искә төшерде.

“Совет елларында корал алу өчен, аучылык оешмасына беркетелгән булырга кирәк иде. Аның өчен җаваплылык та шул оешмага йөкләнелде.  Кеше җәмгыять һәм табигать мәнфәгатьләрендә эшләргә тиеш иде. Без һәрвакыт хокук саклаучылар ягына карыйбыз, ә корал шулкадәр күп булгач, алар нәрсә эшли ала?”, - ди Рөстәм Миңнеханов.

Аның фикеренчә, корал алыр алдыннан уза торган укулар да җитди булырга тиеш. “Хәтта армиядә дә коралны килүгә үк тоттырмыйлар, хәрби җитди өйрәнүләр уза. Мин коралга каршы түгел, ул һәрвакыт булды һәм булачак. Ауга да каршы түгел, ул да булырга тиеш, әмма цивилизацияле булсын”, - дип саный Республика Президент.

Әлеге закон проектын Федераль Җыенга Татарстан вәкиле Илдар Гыйльметдинов тәкъдим итәчәк. “Барысы да хуплар димим. Сиңа тарафдарлар эзләргә туры киләчәк”, - дип кисәтте аны Рөстәм Миңнеханов.

Кызганыч, әмма Президент хаклы. Узган юлы да закон проекты кире кагылды.

Сүз уңаеннан, республикада 72 меңнән артык корал бар. Бу — рәсми теркәлгәннәре генә әле...