Фәнис Мотыйгуллин автор яңалыклары

Элек рекламасыз ничек яшәлгәндер, шуңа аптырыйм. Хәзер бигрәк рәхәт бит, кино караганда реклама башлануга, тиз генә эшеңне эшләп киләсең: йә бәдрәфкә чап, йә тәмәке тарт, йә чәй ясап эч.

Тарихны башаяк үзгәртеп, аны үз мәнфәгатеңә яраклаштырып яңабаштан язу, аңа үзгә караш булдыру бүген башланган әйбер түгел, хәзер без аның җимешләрен татый башладык инде.

“Яшь бизнес-ледига ярдәмче кирәк. Барысына да үзем өйрәтәм” – мондый белдерүләр игътибарсыз калмый.

(Уены-чыны бергә)

Бер иптәшкә фатир карап йөрибез. Аны үзенең процентларына өмет иткән риэлтор эзли эзләвен, без ул тәкъдим иткәнне барып караучылар гына. Барган саен, шундыйрак сөйләшү: «Ярый бит?» – дип сорый иптәш.

Бәйрәм алды – нинди дә булса үзгәрешләр, яңалыклар чоры. Элек-электән шулай булган: йә бәяләр төшкән, йә кибетләрдә дефицит товарлар пәйда булган, йә яңа законнар кабул ителгән.

Хатын-кыздан башка тормышның яме юк, алардан башка безгә - ир-атларга, күңелсез дә, моңсу да. Бик мескен күренергә тырышкан депутатның сайлаучылар алдында: “Биз бик авырлык белән яшәдек, безнең хәтта салават күперебез дә аклы-каралы гына иде”, - дигәне кебек, хатын-кызларсыз бу дөнья аллы-гөллелеген югалтыр иде.

Халыкны шаккатыру дәвам итә. Хәзер менә кайбер сәясәтче-реформаторлар өлкән яшьтәгеләрне картлар йортларына урнаштыруның бернинди дә хурлыгы юк, ә киресенчә, тиздән бу мактаулы гамәл булачак дип белдерә.

Бу вакыйганы миңа студент чагымда сөйләгәннәр иде. ГДРның бер фирмасы белән килешү төзеп, аннан җиһазлар кайтарылгач, аларны көйләп-эшләтеп җибәрү өчен, үзләренең белгечләре дә килә.

Татарның сүгенү сүзләре юк – ул яктан мактана алмыйбыз. Иң дорфа дип саналган сүгенүе – шомартылып-үзгәртелеп, безнең телгә яраклаштырылган, сүгенү дип саналмаган «секс» сүзе. Аты-дене белән татар сугыштан соң сүгенә башлаган, русчалатып. Аның өчен гаепләргә кирәкми, немец үзәгенә үткән булгандыр.

Освенцим концлагереннан тоткыннарны азат итү уңаеннан кайбер телеканаллар ток-шоулар оештырып, «Нигә болай?», «Нигә тегеләй?» дип бер балык башын чәйнәп утырганда, тарихны үз җайларына борырга маташучылар бөтен дөнья алдында үзләрен күрсәтергә ашыкты, янәсе, алар бит тоткыннарны азат итүчеләр!

Ватанны саклаучылар көне белән кемне котларга: хәрби хезмәттә булганнарнымы, бөтенесен рәттәнме? «Хәзер чын ир-атлар калмады», «Бөтенесе куркак, сыек», «Хатын-кыз кебекләр» дигән сүзләрне ишетергә туры килә.

Миңа кайбер көнне будильник та кирәкми – астагы күршем уята. Иртәнге биштә, «лар-лар» тавышы белән. Иртән иртүк хатынына күргән төшен сөйли, ахры, матур булса да, начар булса да, хис-тойгыларын сүгенү сүзләре аша җиткерә бу абзый. Башкача барып җитмәс дип уйлый, ахры. «Нине ниткәндә» дип кенә утырмый, бөтен нәрсәне исемнәре белән атый, теләсәк-теләмәсәк тә, без тирә-күршенең дә сүзлек запасын баета. «...яратыша торган таудан чаңгы белән төшеп киттем, каршымда каен тора, синең анаңны. Минем бер чаңгы, пассив гомосексуалист кебек, икенчесе астында калып, мине екты да, башым белән җиңел холыклы хатынга охшаган каенга барып бәрелдем, көчләнгән чаңгы үзе дә сынды...» – астагы күршенең сүгенүләрен гадәти сүзләргә алыштырсаң, чираттагы төше шундыйрак килеп чыга. Хатыны аңа: «Хәерле төш булсын», – дип кенә җавап кайтара, өйрәнгән инде еллар буена.

Кайбер илдә хоккей бөтенләй экзотика буларак кабул ителсә дә, аны күп җирдә уйныйлар. Табигый кар белән боз юк, ә хоккей бар! Күптән түгел генә КХЛда Дубай командасы пәйда булырга мөмкин дигән хәбәр ишетелде, Үзбәкстан командасы Россиянең Югары лигасында чыгыш ясый башларга мөмкин. Кытайның әүвәл бер генә хоккей дружинасы КХЛга кергән булса, хәзер тагын икесе Югары лигада чыгыш ясый. Кыскасы, хоккей тарала, географиясе киңәя.

Мин кабул итү бүлмәсенең ишеген ачканда, идарә башлыгы кабинетына кереп бара иде. “Ой, Фәлән Фәләнеч, сезнең чалбар балагыгызга нидер буялган!”, - дип, сәркатип хатын йөгереп килеп тиз генә тегенең чалбарын уып, сөртеп алды. Затлы костюм кигән түрә җилкә аша гына күз төшерде дә, ишек тоткасына үрелде. Рәхмәт әйтеп торыш юк, гадәти хәл ахры бу, беренче тапкыр гына уышмыйлар күрәсең. Кырык бишләрне узган сәркатип зур эш эшләгән кыяфәт белән, тәгәрмәчле урындыгына барып утырды – әлеге урынга ябышып ятар өчен чалбар балагын булса да уа белү кирәк икән. Бөтен хикмәт - ул балакның кемнеке булуында.